و تذکر و بیداری نیست.

خداوند متعال در قرآن کریم آنجا که میخواهد نعمتهای خود را نسبت به بنده صالح خود حضرت محمّد بن عبداللَّه صلی الله علیه و آله برشمارد همه قسمتها- چه مادی و چه معنوی- را ذکر میکند، هم رفع فقرهای مادی را ذکر میکند و هم رفع فقرهای معنوی را. میفرماید: مگر نه این است که تو یتیم و بیپناه بودی و خداوند تو را در پناه خود گرفت؟ مگر نه این است که تو گمراه بودی و خداوند تو را با نور خویش هدایت کرد؟ مگر نه این است که تو فقیر بودی و خداوند تو را با مال و خواسته فراوان بینیاز کرد؟ پس یتیمان و بیپناهان را زیردست قرار نده و آنها را پناه بده، و هم سائلان و فقیران را از خود مران و نعمتهای پروردگار را بازگو کن علی علیه السلام میفرماید: یکی از بلاها و بدبختیها فقر مالی است، و از فقر بالاتر و سختتر بیماری تن است که آدمی علیل و مریض بوده باشد، و از بیماری تن سختتر و بدتر بیماری روح و روان است که آدمی گرفتار امراض روحی بوده باشد، مبتلا به عُجب و خودپسندی یا حسادت یا عناد و لجاج یا بخل و خسّت و نظرتنگی یا ترس و جبانی و امثال اینها بوده باشد.

هرکسی که به دیگری کمکی بنماید یک نوع حقی به عهده او پیدا میکند. مقدار و اندازه آن حق، تابع مقدار و میزان ارزش کمکی است که کرده است. بالاترین حقی که کسی بر کس دیگر پیدا میکند، حق تعلیم و ارشاد و هدایت است. علی علیه السلام فرمود: اگر کسی یک حرف، مرا بیاموزد مرا بنده خویش ساخته است. دانشمند بزرگ اسلامی سید رضی که جمع کننده نهج البلاغه است، به مناعت و عزت نفس معروف است. در همه عمر از کسی چیزی قبول نکرد و حتی روزی که پدرش چیزی به او هدیه کرد نپذیرفت، تا آنکه اتفاق افتاد که یکی از استادان و معلمان وی کتابی یا چیز دیگری به او اهدا کرد. ابتدا خواست نپذیرد و