ریخته شده؟

4. خانه کعبه و ماه ذیالحجة وسیلهای است برای قیام امر مسلمین: جَعَلَ اللَّهُ الْکعْبَةَ الْبَیتَ الْحَرامَ قِیاماً لِلنّاسِ وَ الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ الْهَدْی وَ الْقَلائِدَ ... در این آیه اثر اجتماعی حج و اعمال آن ذکر شده است، چنانکه در روایات نیز آمده است. کلمه «حرام» که تکرار شده، فلسفه و مناط را ذکر میکند، یعنی داشتن چنین مکان محترمی نگهدارنده مسلمین است.

5. این خانه و بلکه حرم نباید مالک خصوصی داشته باشد، مال خداست یعنی مال همه است. همه حرم حکم مسجد را از این جهت دارد- نه از سایر جهات- لهذا در ذیل این آیه: انَّ الَّذینَ کفَروا وَ یصُدّونَ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ الَّذی جَعَلْناهُ لِلنّاسِ [1] سَواءً الْعاکفُ فیهِ وَ الْبادِ [2]، در حدیث وارد شده که کسی حق ندارد مردم را مانع شود از ورود به مکه به عنوان اینکه اینجا شهر ما و وطن ما و مملکت ماست، و این آیه در وقتی نازل شد که قریش مانع ورود مسلمانان به مکه شدند. و همچنین است آیه 34 انفال: وَ ما لَهُمْ الّا یعَذِّبُهُمُ اللَّهُ وَ هُمْ یصُدّونَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ ما کانوا اوْلِیاءَهُ ... علیهذا کعبه و مسجد و بلکه حرم متعلق است به هرکس که اهل توحید و عبادت خدا و بر ملت ابراهیم باشد [3]. مثل این است که از طرف ابراهیم این محل بر اهل توحید و عبادت خدای یگانه وقف شده است

[1]. مخصوصاً این جهت که راجع به حج همه جا کلمه «ناس» تکرار شده: لِلّهِ عَلَی النّاسِ حِجُّ الْبَیتِ ... وَاذْ جَعَلْنَا الْبَیتَ مَثابَةً لِلنّاسِ ... انَّ اوَّلَ بَیتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ ... جَعَلْناهُ لِلنّاسِ سَواءً الْعاکفُ ... جَعَلَ اللَّهُ الْکعْبَةَ الْبَیتَ الْحَرامَ قِیاماً لِلنّاسِ ...

[2]. در این آیه صریحاً میگوید این خانه را ما برای مردم قرار دادهایم. این خانه که خانه خداست، خانه مردم است.

[3]. رجوع شود به المیزان، ج 3/ ص 393، داستان مسئله پرسیدن مهدی عباسی از امام کاظم.