هم نکنیم که حرام است، صرفاً شوخیهای مباح بکنیم، و بعد سفره را پهن کنیم و آنقدر بخوریم که به قول طلبهها حتّی اذا بَلَغَ الْعِمامَةَ به عمامه برسد، نفس کشیدن برایمان دشوار شود، فکر و مزاج خودمان را خسته کنیم و بعد مثل یک مرده بیفتیم در رختخواب، آیا در این صورت توفیق پیدا میکنیم که سحر از دو ساعت مانده به طلوع صبح بلند شویم و بعد، از عمق روح خودمان یارب یارب بگوییم؟ اساساً بیدار نمیشویم و اگر هم بیدار شویم درست مثل مستی که چند جام شراب خورده است تلوتلو میخوریم.

پس اگر انسان بخواهد لذتهای معنوی و الهی را در این دنیا درک کند، چارهای ندارد جز اینکه از لذتهای مادی و جسمانی کسر کند. علی علیه السلام سحر که بلند میشد حال عجیبی داشت؛ وقتی نگاهش به آسمان پرستاره خدا میافتاد چنین میخواند:

انَّ فی خَلْقِ السَّمواتِ وَ الْارْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیلِ وَ النَّهارِ لَایاتٍ لِاولِی الْالْبابِ.الَّذینَ یذْکرونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعوداً وَ عَلی جُنوبِهِمْ وَ یتَفَکرونَ فی خَلْقِ السَّمواتِ وَ الْارْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلًا سُبْحانَک فَقِنا عَذابَ النّارِ [1]

به خدا قسم لذاتی که یک مرد با ایمان در آن وقت شب- که بلند میشود و چشمش به آسمان پر ستاره میافتد و این چند آیه قرآن را که صدای هستی است و از قلب وجود برخاسته است میخواند و با هستی همصدا میشود- احساس میکند، برابر است با یک عمر لذت مادی در این دنیا. یک چنین آدمی نمیتواند مثل ما زندگی کند، نمیتواند سر

[1]. آلعمران/ 190 و 191.