آیندۀ انقلاب اسلامی ایران، ص : 1 53

سوسیالیسم اخلاقی

در دنیای امروز گرایش به یک حالت حد وسط پیدا شده است. شاید به تقریب بتوان گفت در این زمینه در کنار دو دنیای کمونیسم و کاپیتالیسم، دنیای سومی در شرف تولد است که میتوان آن را نوعی سوسیالیسم [1] نامید. این گرایشِ تازه میخواهد آزادی افراد را محفوظ نگه دارد و از این رو مالکیت خصوصی را در حد معقولی میپذیرد و هر مالکیتی را مساوی با استثمار نمیداند و حتی میگوید عدالت اجتماعی در شکل اول خودش نوعی ظلم است، زیرا از آنجا که محصول کار هرکس به خودش تعلق دارد، وقتی بیایند به زور نیمی از محصول یک فرد را- ولو به دلیل این که خرج دیگری بیشتر است- از او بگیرند، این امر خود عین بی عدالتی است. استثمار در هر شکلش غلط است. اگر من شما را به کار گماشته باشم و قسمتی از محصول کار شما را به خود اختصاص بدهم، شما را استثمار کردهام و این ظلم است. اما اگر من به میل خودم از مال و حاصل دسترنج خودم به دیگری بدهم،

این عین انسانیت و رشدیافتگی است. سرمایهداری از آن جهت محکوم است که در بطن خود استثمار را پرورش میدهد. سرمایهداری تمام بهره را به سرمایه

[1]. تفاوت این نوع سوسیالیسم با کمونیسم- که آن هم خود را سوسیالیسم مینامد- این است که اینسوسیالیسم به اصطلاح دموکراتیک و انقلابی و اخلاقی است.