سراغ او میآیند که دیگر هیچ فایدهای ندارد.

این است که در یک تعبیر به آن گفته میشود «استدراج»، یعنی درجه به درجه گرفتن، کمکم گرفتن؛ و در یک تعبیر دیگر به آن گفته میشود «مکر»، مکر الهی، یعنی خدا با انسان طوری رفتار میکند که راز کار بر انسان مخفی است و انسان ضد آنچه که هست خیال میکند. عرض کردیم که شخصی به شعیب پیغمبر گفت: ای شعیب! اینکه شما میگویید کار بد اینهمه اثر دارد، من تجربه کردم خلافش را دیدم. گناهی نیست که من در دنیا نکرده باشم و هیچ اثر بدی هم از آن ندیدهام.

شعیب به خدای خودش عرض کرد: خدایا این بنده چنین میگوید. فرمود: به او بگو ما تو را گرفتهایم و خودت نمیدانی؛ بدترین نوع گرفتن تو همین است.

«وَ امْلی لَهُمْ انَّ کیدی مَتینٌ» [1] مهلتشان میدهیم، مکر ما خیلی بامتانت است.وَ لایحْسَبَنَّ الَّذینَ کفَروا انَّما نُمْلی لَهُمْ خَیرٌ لِانْفُسِهِمْ انَّما نُمْلی لَهُمْ لِیزْدادوا اثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ [2].

این است که قضیه زمان میخواهد. در مفهوم «استدارج» زمان خوابیده است.

حال، به پیغمبر اکرم خطاب میرسد:«فَاصْبِر» چون مسأله، مسأله استدراج است، تو هم نباید عجله داشته باشی، عجله نکن، مبادا در عذاب اینها استعجال کنی که فوراً و بلافاصله [نازل شود]«وَ لا تَکنْ کصاحِبِ الْحوتِ اذْ نادی وَ هُوَ مَکظومٌ» اشتباهی که یونس مرتکب شد، که باید در مقابل گناهان قوم خودش صبر میکرد تا مهلت و مدت استدراج الهی پایان بیابد؛ این صبر را به خرج نداد آنگاه خودش گرفتار

[1]. قلم/ 45.

[2]. آلعمران/ 178.