اراده و مشیت خداوند، بالاتر از نظام عالم

غرضم این جهت است که کار عالم و طبیعت عالم چنین است. آیا این عالم با همین نظام ریاضی که دارد و همین زمین با وضعی که دارد، یک امر جبری و لایتخلّف است یا یک قدرتهای مافوق حاکمی هست و اگر خدا (آن قدرت حاکم بر همه اشیاء، که گفتیم:«تَبارَک الَّذی بِیدِهِ الْمُلک» زمام همه امور در دست اوست) بخواهد، در آنی همین زمین را فرمان میدهد، دهان باز میکند، همه را یکجا خسف میکند. میفرماید: آیا آن کس که در آسمان است، شما اطمینان دارید، خودتان صددرصد امن دارید یعنی یقین دارید و این را لایتخلّف میدانید، جبری میدانید که [چنین] نخواهد کرد یا نمیتواند بکند؟ صحبت «نمیتواند» نیست. همه چیز به مشیت و اراده اوست. اگر مشیت و ارادهاش تعلق بگیرد، همین زمین، همین شتر رام راهوار یکمرتبه حلقش را باز میکند و شما را یکجا میبلعد؛ همین حیوان رام ناگهان شروع میکند به تکان خوردن، مثل یک حیوان که شروع میکند به جفتک انداختن و تکان خوردن و انسان را از روی خودش پرت میکند؛ شروع میکند به تکان خوردن، دهان باز میکند و شما را در داخل خودش فرو میبرد.

مقصود از«مَنْ فِی السَّماءِ» چیست؟ آیا مقصود خداست؟ در این صورت این تعبیر یک تعبیر عرفی و عامیانه است، یعنی تعبیری است بر اساس تعبیر عرف که میگوییم: خدای بالاسر، خدای در آسمان؛ و حال آنکه عرش الهی احاطه بر آسمانها دارد، تا چه رسد به ذات الهی. یا مقصود مأموران الهی است؟ قبلًا گفتیم که از قرآن استفاده میشود که