الْارْضِ» را ارائه بدهد. گویی به عنوان پایان این فصل که وارد فصل دیگر و مطلب دیگری میشود- که البته باز آن مطلب با این فصل ارتباط دارد ولی فصل جداگانه شمرده میشود- میفرماید: لَقَدْ انْزَلْنا ایاتٍ مُبَیناتٍ ما فرود آوردیم آیههای روشنکنندهای را. مفسرین گفتهاند مقصود، از همان آیه نور به این طرف است. در واقع در پایان فصل میخواهد بگوید که بار دیگر شما را توجه میدهیم به آنچه گفتیم: لَقَدْ انْزَلْنا ایاتٍ مُبَیناتٍ ما آیاتی فرود آوردهایم روشنگر. کار قرآن روشنگری و هدایت است. وَ اللَّهُ یهْدی مَنْ یشاءُ الی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ خدا هرکس را که بخواهد، به صراط مستقیم و به راه راست هدایت میکند. آیات روشنگر برای همین است. چه چیز را میخواهد روشن کند؟ راه را.

بشر یک موجود سائر است، یعنی یک موجود سیرکننده و متحرک است، یک موجودی است که بر یک راه قرار گرفته و به سوی مقصدی باید برود. این آیات فرود آمده است که روشنگر راه برای بشر باشد. باز میفرماید: خدا هرکس را که بخواهد هدایت میکند، یعنی هدایت هیچ کسی از مشیت الهی بیرون نیست. ولی باز نباید اشتباه کرد که وقتی میگوییم «خدا هرکسی را که بخواهد به راه راست هدایت میکند» [یعنی خدا به گزاف چنین میکند!] مشیتش چگونه است؟ آیا مثلًا میان افراد قرعهکشی میکند و میگوید ببینیم به نام چه کسی بیرون میآید تا او را هدایت کنیم؟ نه، خودش در جاهای دیگر بیان میکند که مشیت او چه نظامی دارد، چه افرادی را مشیت خدا اقتضا میکند هدایت کند و چه افرادی مشمول هدایت الهی نمیشوند. در آیات دیگر این مطلب را روشن کرده است.

در یکی از آیات اول سوره بقره، راجع به قرآن چه پاکیزه میفرماید: یضِلُّ بِهِ کثیراً وَ یهْدی بِهِ کثیراً خدا با قرآن گروه بسیاری را گمراه میکند و با همین قرآن گروه بسیاری را هدایت میکند؛ چطور؟ قرآن که وسیله