تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 387

و بهره‌های جسمانی. همان گونه که عبادت کنندگان گوساله، جز با کشتن خویش رهایی نیافتند». [1]
در تفسیر آیه‌های «الَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یَهْدِینِ. وَ الَّذِی هُوَ یُطْعِمُنِی وَ یَسْقِینِ. وَ إِذا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ. وَ الَّذِی یُمِیتُنِی ثُمَّ یُحْیِینِ. وَ الَّذِی أَطْمَعُ أَنْ یَغْفِرَ لِی خَطِیئَتِی یَوْمَ الدِّینِ» [2]- که خداوند از زبان ابراهیم بیان می‌کند- می‌گوید: «الَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یَهْدِینِ» یعنی کسی که مرا برای عبودیّت آفریده است هر آینه مرا به درگاهش هدایت خواهد کرد؛ «وَ الَّذِی هُوَ یُطْعِمُنِی وَ یَسْقِینِ» یعنی همو، مرا از لذّت ایمان غذا می‌دهد و از شراب توکّل و غنا سیراب می‌کند؛ «وَ إِذا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ» یعنی اگر با تکیه بر غیر او، و به سوی غیر او حرکت کنم، اوست که مرا باز می‌دارد و هرگاه به سوی خواسته‌های دنیوی رغبتی نشان دهم مرا نگاه می‌دارد؛ «وَ الَّذِی یُمِیتُنِی ثُمَّ یُحْیِینِ» یعنی دل مرده مرا با یاد خویش زنده می‌دارد؛ «وَ الَّذِی أَطْمَعُ أَنْ یَغْفِرَ لِی خَطِیئَتِی یَوْمَ الدِّینِ».- تستری در شرح این فقره می‌گوید:- ابراهیم خلیل، سخن خود را از روی أدب، بین خوف و رجا بیان می‌کند و آمرزش را بر خدا، واجب نمی‌داند». [3]
در مواردی از این دست، در مناسبتهای مقتضی، از پند و اندرز و توجّه دادن به تهذیب نفس و تحلیه به مکارم اخلاق فروگذار نکرده است و در این راه از داستانهای آموزنده زندگانی صالحان و آثار نیک گذشتگان نیز شاهد می‌آورد و گاه، به دفع اشکالاتی که ممکن است بر ظواهر قرآن وارد کنند می‌پردازد؛ روی هم رفته، روش خوب و پسندیده‌ای است که نزد بیشتر مفسران نیک اندیش و سلامت پیشه اهل ذوق و عرفان یافت می‌شود و در این راه موفّق بوده‌اند.

2. تفسیر سلمی (حقائق التفسیر)

اشاره

دومین تفسیری که بر مشرب اهل تصوّف و عرفان نوشته شده، تفسیر ابو عبد الرحمان محمد بن حسین بن موسی ازدی سلمی (متوفای 412) است.
سلمی از مشایخ و سران صوفیّه خراسان بود. در تصوّف ید طولایی داشت و در

[1] تفسیر تستری، ص 60.
[2] شعراء 26: 82- 78.
[3] تفسیر تستری، ص 106. نیز ر. ک: ذهبی، التفسیر و المفسرون، ج 2، ص 360، 361 و 383- 380.

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 387

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست