تألیف ابو حیان، محمد بن یوسف بن علی نحوی اندلسی غرناطی، از بزرگان ادب و صاحبان بصیرت و واقف بر نکات و ظرافتهای زبان عربی؛ وی سرزمینهای مختلفی را گشت و با بیش از چهارصد و پنجاه شیخ ملاقات کرد و از آنان بهره گرفت. او شیخ نحویان دیار مصر گردید و دیگران از او بهره می‌گرفتند. به گفته صفدی: وی، همواره به گوش دادن، نوشتن و خواندن مشغول بود؛ عقیده‌ای سالم و زبانی راستگو داشت؛ و به عنوان فردی متواضع و وارسته و دوستار امیر مؤمنان علیه السّلام شناخته شده بود. وفات وی در سال 745 در قاهره مصر روی داد.
شهید ثانی، به واسطه شاگردش جمال الدین عبد الصمد بن ابراهیم بن خلیل بغدادی از وی روایت می‌کند. [2]
تفسیر او از جامعترین تفاسیر مشتمل بر نکات ادبی شگفت و بدیع قرآن است و بحثهای فراوانی درباره بدایع قرآن دارد. امتیاز این تفسیر در اهمیت دادن به ابعاد ادبی، لغوی، نحوی و بلاغی است و مجموعه ارزشمندی است از اشعار ناب و شواهد ادبی و اعرابی و قرائات و لهجه‌ها؛ که از دانش و آگاهی گسترده او در این زمینه‌ها حکایت می‌کند.
خود در مقدمه این تفسیر می‌گوید: «روش من در این تفسیر، نخست پرداختن به معانی مفردات الفاظ، چه از لحاظ لغت و چه از لحاظ اعراب و بلاغت است». او سپس به تفسیر آیات پرداخته، سبب نزول، قرائت، وجه تناسب، اقوال سلف و