تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 319

کشاف دقّت کند در می‌یابد که زمخشری در بیشتر موارد، بحثهایش را با تحقیر و هتک حریم اهل سنّت در آمیخته است؛ لذا هیچ فرصتی را از دست نداده و به توهین و سبک شمردن ایشان پرداخته است و آنان را به اوصاف ناشایسته متصف کرده است؛ گاهی نام مجبّره بر ایشان می‌نهد و زمانی حشویه و در پاره‌ای موارد ایشان را مشبّهه می‌خواند و گاه واژه قدریه را درباره ایشان به کار می‌برد؛ این نامها و لقبها، همان نام و لقبهایی است که اهل سنّت به مخالفان خود نسبت می‌دهند و زمخشری خود، ایشان را بدان متهم کرده است؛ چون آنان به «قدر» ایمان داشتند؛ چنانکه حدیثی نبوی را که علیه قدریه صادر شده و آنان را مجوس امّت شمرده، بر ایشان تطبیق داده است. وی هنگام تفسیر آیه «وَ أَمَّا ثَمُودُ فَهَدَیْناهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمی عَلَی الْهُدی [1] چنین می‌گوید: اگر در قرآن جز این آیه، دلیلی علیه قدریه یعنی کسانی که به شهادت پیامبر مجوس امّت اسلامی نام گرفته‌اند وجود نداشت همین آیه کافی بود که حجّتی قاطع علیه ایشان باشد. [2]
همچنین در تفسیر آیه «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها» [3] می‌گوید: برخی، ضمیر موجود در «زکّی» و «دسّی» را به خدا برگردانده‌اند. اینان همان «قدریّه» اند که آیات قرآنی را درست، وارونه تفسیر می‌کنند. [4]
وی می‌کوشد تمامی آیاتی را که در خصوص کفّار آمده است، درباره مخالفان خود- از اهل سنّت- تفسیر کند؛ مثلا درباره آیه «وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ» [5] که درباره یهود و نصاری آمده، می‌گوید: می‌توان آن را درباره بدعت‌گذاران این امّت دانست و آنان، «مشبّهه» (اهل تشبیه) و «مجبّره» (جبریان) و «حشویّه» (اهل حدیث) اند. [6]
نیز آیه «بَلْ کَذَّبُوا بِما لَمْ یُحِیطُوا بِعِلْمِهِ وَ لَمَّا یَأْتِهِمْ تَأْوِیلُهُ» [7] را بر اهل ظاهر و اهل حدیث که آنان را «مقلّده» نامیده است، تطبیق می‌دهد. [8]

[1] «و اما ثمودیان، پس آنان را راهبری کردیم و [لی کوردلی را بر هدایت ترجیح دادند». فصّلت 41: 17.
[2] تفسیر کشاف، ج 4، ص 194.
[3] شمس 91: 10- 9.
[4] تفسیر کشاف، ج 4، ص 760.
[5] آل عمران 3: 105.
[6] تفسیر کشاف، ج 1، ص 399.
[7] یونس 10: 39.
[8] تفسیر کشاف، ج 2، ص 348- 347.

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 319

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست