اثر سید محمود افندی آلوسی بغدادی (متوفای 1270). وی شیخ العلمای حنفیان بغداد بود. جامع معقول و منقول، آگاه به مبادی اصول و فروع و محدّث و مفسری آگاه به شمار می‌رفت. وی حافظه نیرومندی داشت و هر چه را به خاطر می‌سپرد همواره نسبت به آن حضور ذهن داشت. خود وی در این باره می‌گوید: «هرگز ذهنم در خصوص چیزی که آن را حفظ کرده‌ام به من خیانت نورزیده است». در سال 1242 منصب افتای حنفیان را در بغداد بر عهده گرفت و سپس متولی اوقاف مدرسه مرجانیه بغداد گردید. در سال 1263 از سمت افتاء کناره گرفت و به تفسیر قرآن پرداخت و پس از اتمام آن، آن را با خود به قسطنطنیه برد تا بر سلطان عبد الحمید خان عرضه نماید؛ و توجه او را به آن معطوف داشت.
تفسیر وی در بردارنده اقوال و آرای علمای گذشته و شامل گزیده‌هایی از تفاسیر پیشین؛ مانند تفسیر ابن عطیه، تفسیر ابو حیان، تفسیر «کشاف»، «تفسیر ابو السعود» و تفاسیر ابن کثیر و بیضاوی و بیشتر از همه از تفسیر فخر رازی بهره برده و احیانا بخشهایی از منقولات تفسیر رازی را نقد کرده است.
وی در تفسیرش، درباره مسائل اصول و فروع، نسبت به مذهب سلف تعصّب ورزیده و تعصب خود را آشکارا بیان می‌کرده و به همین علت در بسیاری از موارد، ادب نویسندگی را رعایت ننموده است؛ به طور مثال در تفسیر آیه «اللَّهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ یَمُدُّهُمْ فِی طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ» [1] بعد از سخنان طولانی و لجاجتهای سرسختانه می‌گوید: «اضافه «طغیان» به ضمیر «هم» بدین جهت است که چنین عملی از آنان صادر گشته، ولی برخاسته از نیرویی است که خداوند به آنان ارزانی داشته و متأثّر از إذن و اراده الهی است؛ از این رو، اختصاصی که از اضافه به دست می‌آید، به همین لحاظ است نه به لحاظ محلّ صدور و اصل اتّصاف؛ زیرا آن (مفهوم طغیان) روشن است و به اضافه نیازی ندارد و [این اضافه ، به لحاظ ایجاد استقلالی از جانب فاعل نیست تا به اذن قادر متعال نیاز نباشد؛ زیرا چنین لحاظی فاقد اعتبار و آکنده از غبار