تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 262

است؛ در حالی که در نفی روش تفسیر به رأی سعی نموده است. وی می‌گوید: «برخی از پرهیزکاران که عمدتا از افرادی هستند که از علم و دانش بهره چندانی ندارند این حدیث (حدیث منع از تفسیر به رأی) را به ظاهر حمل نموده و از اجتهاد و اعمال نظر در فهم کلام خدا- به رغم وجود شواهد کافی- امتناع ورزیده‌اند؛ مگر اینکه حدیث صحیحی در تفسیر آیه روایت شده باشد یا نصّ صریحی بر آن باشد. این رفتار بر خلاف دستوری است که خداوند آشکارا در قرآن بیان کرده و مواضع غامض و مشکل را که وقوف بر آنها جز از راه مطابقت با کلام و اقوال صحیح و محکم ممکن نیست روشن کرده و مقصد و منظور خود را اظهار کرده و راه عذر را بر بندگانش بسته است و برای آنان راهی برای استنباط کلام خویش گشوده؛ همان طور که می‌فرماید: «لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ». [1] اگر سخن آنان (پرهیزکنندگان از تفسیر) صحیح باشد پس کلام خدا، گفتاری نامفهوم است و منظور او در این آیه نامشخص است؛ در این صورت، کلام خدا همچون معمایی است که احتجاج و استدلال در خصوص آن بیهوده است و تنها با وارد شدن نصّ یک حدیث در تأویل آیه، ما را از تنزیل آیه بی‌نیاز می‌سازد. پناه بر خدا از اینکه ما سخنی در مورد قرآن بگوییم که باب فهم آن بسته گردد و منجر به ترک احتجاج و استدلال به آن گردد». [2]
البته برخی همین سخن را بر وی اشکال گرفته‌اند؛ به گمان آنکه باب اجتهاد در قرآن مسدود است؛ که البته اینان به این آیه توجهی ننموده‌اند: «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلی قُلُوبٍ أَقْفالُها». [3]

4. روح الجنان و روح الجنان‌

اشاره

اثر جمال الدین ابو الفتوح حسین بن علی بن محمد بن احمد خزاعی رازی (متوفای 552)، از نوادگان نافع بن بدیل بن ورقاء خزاعی است. نافع و پدرش بدیل از اصحاب پیامبر صلّی اللّه علیه و آله بودند. نافع در زمان پیامبر به شهادت رسید و بدیل هم در حیات

[1] نساء 4: 83.
[2] النکت و العیون، ج 1، ص 34.
[3] «آیا به آیات قرآن نمی‌اندیشند؟ یا [مگر] بر دلهایشان قفلهایی نهاده شده است؟». محمد 47: 24.

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 262

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست