نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 261
باشند.
3. تفسیر ماوردی (النکت و العیون)
ابو الحسن علی بن محمد بن حبیب ماوردی بصری (متوفای 450)؛ نسبت وی به «ماء ورد» (گلاب) بدین جهت بوده که پدرش گلاب میساخت و میفروخت. ماوردی در بصره متولد شد و سپس به بغداد کوچ کرد. در آنجا به فراگیری حدیث و فقه پرداخت و به حلقه درس ابو حامد اسفراینی پیوست. هنگامی که در این علوم شهرت و مهارت یافت مدتی در بغداد و مدتی در بصره به تدریس پرداخت و پس از آن برای نشر علوم به شهرهای مختلف مسافرت کرد و سرانجام در بغداد مستقر گردید و به تدریس حدیث و فقه و تفسیر پرداخت و در همانجا هم آثار خود را در ادب و فقه و حدیث و تفسیر تألیف کرد. تفسیر او از مختصرترین تفاسیری است که در آن، به لغت و ادب و نقل و نقد آرای دیگران پرداخته شده و به سبک اهل نظر نگاشته شده است. وی در مقدمه تفسیر خود میگوید: «از آنجا که مفهوم برخی از آیات با تلاوت روشن میگردد ولی در پارهای موارد نکات غامض و مشکلی وجود دارد که جز از دو راه نقل و اجتهاد قابل فهم نیست، بنای این کتاب را بر تأویل و تفسیر نکات غامض و مشکل نهادم و اقوال مفسرین گذشته و حال را در آن گرد آوردم و شرح نمودم و معناهای احتمالیای را که به ذهن خطور میکرد، آوردم و البته مشخص نمودم که این معانی، معانی محتمل آیه است تا نظر من از میان نظریاتی که قبلا گفته شده معلوم و مشخص گردد و استنباط من از آیات دانسته شود». [1] تفسیر ماوردی از کتب مهم تفسیر است وعده زیادی از مفسران بعدی از جمله ابن جوزی در تفسیر خود «زاد المسیر» و قرطبی در «الجامع لاحکام القرآن» بدان اهتمام و توجه نشان دادهاند. ماوردی در این تفسیر از هیچ کوششی برای اعمال رأی و عقیده خود و اظهار نظر در شرح معانی آیات البته به روشی که خرد و اندیشه آن را بپسندد دریغ نورزیده