نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 179
همچنین درباره «السبع المثانی» [1] از امام صادق علیه السّلام روایت میکند که مقصود، سوره حمد است؛ سپس به تأویل آیه میپردازد و روایاتی میآورد که ناظر به بطن آیه است و «السبع المثانی» را به امامان معصوم تأویل میکند و میافزاید: «در حدیث [مرسل و مرفوع چنین آمده است که ظاهر آیه، سوره حمد است ولی باطن آیه فرزند فرزند است و هفتمین آنان امام قائم است». [2] در اینجا روایات درهم و نامفهومی آورده است که طبق هیچ ضابطهای قابل درک نیست؛ و در جای خود یادآور شدیم: شرط صحت تأویل و پی بردن به بطن آیه، هماهنگی میان ظاهر و باطن است؛ به گونهای که تأویل یا بطن آیه، مفهومی فراگیر باشد که از دل آیه بیرون آورده شود، که این ویژگی در روایات یاد شده وجود ندارد. و اللّه العالم.
11. تفسیر ابن ابی حاتم رازی
عبد الرحمان بن محمد بن ادریس حنظلی رازی؛ کنیهاش ابو محمد و معروف به ابن ابی حاتم است. خانواده وی اصالتا اصفهانی بوده و سپس به ری مهاجرت کردهاند. در سال 240 زاده شد و در سال 327- در سنّ 87 سالگی- در شهر ری درگذشت و همانجا مدفون گردید. وی در سایه پدری دانشدوست پرورش یافت. ابن ابی حاتم میگوید: «در کودکی قرآن را حفظ کردم. پدرم مرا واداشت تا قبل از اشتغال به علم حدیث به فراگیری قرآن بپردازم و با دستور او قرآن را نزد فضل بن شاذان فرا گرفتم سپس به فراگیری حدیث پرداختم». او سفرهای علمی فراوانی کرده است. میگوید: «در سال 255 پیش از رسیدن به سنّ بلوغ همراه پدرم روانه خانه خدا شدیم. هنگام رسیدن به ذو الحلیفه (مسجد شجره: میقات اهل مدینه) محتلم شدم، پدرم خرسند گردید که موفّق به گزاردن حجّة الاسلام گردیدم و در مکه از محمد بن عبد الرحمان مقری بهره بردم». وی در سفر دیگرش به مکه در سال 260 از محمد بن حماد تهرانی نیز دانش آموخت. در سال 262 به کشورهای خلیج و مصر و شام سفر کرد و در سال 264