ابو الحسن، مقاتل بن سلیمان ازدی بلخی (متوفای 150) از عطاء و عطیّه و مجاهد و ضحاک و امام محمد بن علی الباقر علیه السّلام [2] روایت دارد. پیرامون قرآن کتابهای متعدّدی نگاشته که از جمله- و مهمترین- آنها «تفسیر کبیر» است که کهن‌ترین تفسیر کامل و پیوسته به شیوه نقلی- نظری شمرده می‌شود.
ابن جریج، گرچه در نظم و تألیف سر آمد بوده؛ ولی تفسیر او کاری است که در سنّ کهولت انجام داده و از لحاظ زمانی پس از تفسیر مقاتل انجام گرفته است؛ لذا تفسیر مقاتل را، کهن‌ترین تفسیر بدیع و قابل توجه، بلکه پیشگام تفاسیر جامع و کامل شمرده‌اند.
تفسیر ابن جریج بیشتر جنبه نقل و گردآوری روایات از ابن عباس را دارد؛ در حالی که تفسیر مقاتل، تفسیری است جامع که آثار فروزان عقل نیز در آن مشاهده می‌شود و از یک نوع ابداع و اعمال فنّ تألیفی ویژه‌ای برخوردار است، و بیشتر به اهداف و مقاصد عالیه قرآن نظر دارد. جمع موضوعی آیات و وفق دادن میان آیات به ظاهر متعارض، از ویژگیهای این تفسیر است.
مقاتل، تنها به گردآوری آرای سابقین بسنده نکرده؛ بلکه آنها را مورد نقد و بررسی قرار داده و آنچه به نظرش درست آمده برگزیده است و تفسیر خود را بر این اساس، در کمال وجازت و رسایی عبارت و جامعیّت تألیف نموده است.
همین ویژگیها سبب شده تا از روز نخست مورد توجّه همگان قرار گیرد و یگانه