تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 70

آسمان است» [1].
همچنین کسی که تک روی کرده تنها رأی خویش را درست می‌شمارد و به اقوال سلف و احادیث رسیده از طریق ائمه اطهار علیهم السّلام وقعی نمی‌نهد و همچنین سایر مآخذ تفسیری شناخته شده را ارج نمی‌گذارد؛ اینچنین انسان مستبد به رأیی هلاک خواهد شد. از آنجا است که فرموده‌اند اگر هم احیانا سخن صوابی هم گفته در عین حال به بیراهه رفته و اجر و مزدی نخواهد داشت.
ابو النضر محمد بن مسعود بن عیاش از امام صادق علیه السّلام روایت می‌کند: حضرتش فرمود: «آن کس که قرآن را مطابق نظر خویش تفسیر نماید اگر هم راه صواب را پیموده باشد مأجور نیست و اگر خطا رفته باشد از رحمت الهی بسی دور است» [2].
آنچه از مجموعه این احادیث به انضمام احادیث دیگر به دست می‌آید این است که علت منع از تفسیر به رأی دو نکته است:
1. اینکه شخص در تفسیر قرآن، با هدف خودنمایی و جدل و غلبه بر خصم تفسیر نماید، چنین فردی تنها می‌کوشد با استناد به آیات متشابه که می‌تواند خواسته وی را تأمین سازد نظر و رأی مخصوص خودش را- خواه درست باشد و خواه نادرست- استحکام بخشد، در حالی که آیه اگر در جهت هدف او معنا نمی‌شد، هیچگاه آن منظور را نمی‌فهماند، و درست به همین دلیل است که چنین فردی هر چند در تفسیر آیه سخنی صواب هم گفته باشد پاداشی دریافت نخواهد کرد؛ زیرا وی در صدد تفسیر قرآن نبوده بلکه در پی تأیید نظر خویش با هر وسیله ممکن بوده است، چنین فردی در بسیاری از موارد در جست و جوی آیات متشابه به منظور تأویل آنهاست. بنابراین، نهی در حدیث مذکور، تنها شامل تأویلی می‌شود که به دلیلی قاطع مستند نباشد: «فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِیلِهِ» [3].
2. اینکه در تفسیر قرآن، بدون استناد به اصلی استوار و تنها با تکیه بر تعابیر ظاهری آیات تفسیر کند؛ چنین تفسیری سخن گفتن از روی جهل و نادانی است که

[1] کافی، ج 1، ص 42، شماره 4.
[2] تفسیر عیاشی، ج 1، ص 17، شماره 4.
[3] آل عمران 3: 7.

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 70

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست