نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 514
رجوع به کتاب و نادیده گرفتن روشنگریهای اهل بیت، راهگشا نیست. در این باره، گرچه سخن به درازا کشید، ولی این فایده را داشت که موضع استوار امامان اهل بیت در میانه این همه آشوب فکری و کج اندیشی حاکم بر جو فقاهت آن روز، روشن گردید؛ و نیز این مهم که آن بزرگواران چگونه توانستند با منطقی متین و بیانی رسا راه مستقیم را نشان دهند و از انحرافات در فهم کتاب و سنت جلوگیری کنند. [1]
9. رجعت
خداوند میفرماید: «وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً مِمَّنْ یُکَذِّبُ بِآیاتِنا فَهُمْ یُوزَعُونَ» [2]. این آیه روشنترین دلیل بر اثبات رجعت است- یعنی حشر اصغر پیش از حشر اکبر در روز قیامت- زیرا در این آیه، به حشر گروهی از هر امت؛ یعنی جمعی از آنان، نه تمامی اشاره شده است. در حالی که درباره حشر اکبر میفرماید: «وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً» [3] و به همین مضمون آیه «یَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِیعاً» [4] در چند جا تکرار شده است. امام صادق علیه السّلام فرمود: «این آیه- وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً- درباره رجعت است». به آن حضرت گفتند: ولی مردم گمان میکنند که منظور روز قیامت است. فرمود: آیا خداوند در روز قیامت از هر امتی گروهی را محشور میکند و دیگران را رها میسازد؟ نه، بلکه در رجعت چنین است، ولی در قیامت همه محشور میشوند چنان که فرمود: «وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً» [5]. رجعت- بر حسب اعتقاد شیعه امامیه- بدین معناست که عدهای از مردگان
[1] بحث از ازدواج موقّت و متعة الحج در ترجمه قدری کوتاهتر گردید و از نظر هدف بحث، ضرورتی نداشت. تفصیل گسترده آن را در بخش تفسیر موضوعی از دیدگاه فقه القرآن خواهیم آورد. إن شاء اللّه. [2] «و آن روز که از هر امّتی گروهی از کسانی را که آیات ما را تکذیب کردهاند محشور میگردانیم؛ پس آنان نگاه داشته میشوند تا همه به هم بپیوندند». نمل 27: 83. [3] «و آنان را گرد میآوریم و هیچ یک را فروگذار نمیکنیم». کهف 18: 47. [4] «و روزی را که همه آنان را محشور میکنیم». انعام 6: 22 و 128. یونس 10: 28. سبأ 34: 40. [5] ر. ک: تفسیر صافی، ج 2، ص 248- 247.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 514