نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 429
آفاق بود. کسان بسیاری از او بهره گرفتهاند، از جمله: احمد بن حنبل و ابن المدینی. او به امانت و وثاقت وصف شده است. [1]
29. صنعانی
عبد الرزاق بن همّام بن نافع حمیری (متوفای 211) از محدثان و مفسران به نام است. او از اهالی صنعای یمن و از دست پروردگان معمر بن راشد (متوفای 153) میباشد که از حافظان بزرگ حدیث و تفسیر و قرآن کریم بوده و افتخار شاگردی قتاده را داشته است. عبد الرزاق، تفسیر را از همین استاد فرزانه و نیز عبد الملک بن جریج و سفیان بن عیینه و دیگر تابعان بزرگ گرفته است. احمد بن حنبل و یحیی بن معین و دیگر بزرگان اهل حدیث از او روایت کردهاند. او دارای دو کتاب جامع و باارزش است: «الجامع الکبیر فی الحدیث» و کتاب «تفسیر» که به تحقیق و استخراج دکتر عبد المعطی امین قلعجی در بیروت به چاپ رسید. [2] شمس الدین داوودی درباره او میگوید: «عبد الرزاق، حافظ احادیث معمر بن راشد بود». همگان او را موثق دانسته و در صحاح ستّه از او روایت کردهاند. تنها «تشیع» را بر وی خرده گرفتهاند، ولی در تشیع نیز افراطگر نبود؛ بلکه علی علیه السّلام را دوست میداشت و دشمنان او را دشمن میدانست و از آنان نفرت داشت. [3] ذهبی میگوید: «او از منابع سرشار علمی به شمار میرفت» [4]. تفسیر او از منابع طبری و دیگر ارباب تفسیر نقلی است که فراوان از آن نقل کردهاند.
30. فریابی
ابو عبد اللّه محمد بن یوسف بن واقد فریابی (متوفای 212) مفسر و محدث و تعلیم
[1] تاریخ التراث العربی، مجلد اول، ج 1، ص 92. معجم المفسرین، ج 2، ص 739. تهذیب التهذیب، ج 11، ص 366. [2] طالقانی، تاریخ تفسیر، ص 157. [3] طبقات المفسرین، ج 1، ص 296، شماره 278. [4] میزان الاعتدال، ج 2، ص 609، شماره 5042. تذکرة الحفاظ، ج 1، ص 364، شماره 357. تهذیب التهذیب، ج 6، ص 310، شماره 608.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 429