نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 415
سال 95، سال وفات امام سجاد علیه السّلام بوده است. بنابراین، فخر رازی روایت یاد شده را درباره «محمد بن حنفیّه» آورده است، [1] ولی ممکن است نقل روایت از امام باقر علیه السّلام در دوران حیات پدرش بوده باشد یا در همان سال وفات پدر که پایان عمر حجاج نیز بوده است. پوشیده نماند همین رابطه شهر بن حوشب با خاندان رسالت و علاقه او به اهل بیت علیهم السّلام، موجب گردیده است تا برخی از «عامه» او را مورد طعن قرار دهند. [2] ابن حجر، او را با عنوان «صدوق» یاد میکند و در عین حال میگوید: «احادیث مرسل و افسانهوار بسیار دارد» [3]. طبری در تفسیر از او روایت کرده است، [4] ولی طبرسی و قمی، بیشتر از طریق ابو حمزه و به واسطه شهر بن حوشب از امام محمد باقر علیه السّلام روایت میکنند. مفسران ابن حوشب را در روایات تفسیری، بیشتر در ردیف ضحاک و دیگر اتباع تابعان قرار دادهاند.
3. سدّی کبیر
اسماعیل بن عبد الرحمان ابو محمد قرشی کوفی (متوفای 128)، از تابعان بزرگ تابعان شمرده میشود. تفسیر او جزو بزرگترین منابع تفسیر نقلی به شمار میرود و در «جامع البیان» طبری و «الدر المنثور» سیوطی و دیگر تفاسیر نقلی معتبر، از آن فراوان گرفته شده است. رجالیان او را توثیق کرده و در صحاح از او روایت آوردهاند، گر چه او را در تشیع افراطی میدانند. جلال الدین سیوطی تفسیر او را بهترین تفاسیر شمرده است. این تفسیر اخیرا با جمعآوری و تحقیق دکتر محمد عطا یوسف در مصر به چاپ رسیده است. شیخ ابو جعفر طوسی، سدّی را در زمره صحابه امام زین العابدین علیه السّلام شمرده و با عنوان «مفسر قرآن» از او یاد کرده است. گوشهای از شرح حال او هنگام بیان اسناد
[1] التفسیر الکبیر، ج 11، ص 104. [2] ر. ک: تهذیب التهذیب، ج 4، ص 370. [3] تقریب التهذیب، ج 1، ص 355، شماره 112. [4] جامع البیان، ج 1، ص 117- 116، درباره آیه 19 سوره بقره و آیات مشابه.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 415