نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 373
22. زرّ بن حبیش
اسدی ابو مریم کوفی از مخضر میان است (که زمان جاهلیت را درک کرده) و از اصحاب ابن مسعود است و بنابر آنچه در ترجمه علقمه یادآور شدیم، در زمره ثقات و افراد مورد عنایت امیر مؤمنان علیه السّلام بوده است. ابن سعد میگوید: «او ثقه و کثیر الحدیث است». عاصم میگوید: «زرّ یکی از فصیحترین مردم به شمار میرفت و ابن مسعود درباره لغت و قواعد ادبی از او جویا میشد». اضافه میکند: «ابو وائل [1] از هواداران عثمان بود و زرّ بن حبیش علوی به شمار میرفت و هر دو در یک مسجد نماز میگزاردند، ولی ابو وائل زرّ را بزرگ میداشت». ابن عبد البرّ در «استیعاب» آورده: «قاری و صاحب فضل بود». ابو جعفر بغدادی میگوید: «به احمد گفتم: وضعیت زرّ و علقمه و اسود چگونه است؟ گفت: اینان از اصحاب ابن مسعودند و مورد ثقه و اطمینان او بودند». او در سال 83 در سن 127 سالگی وفات یافت. [2]
23. ابن ابی لیلی
محمد بن عبد الرحمان بن لیلی انصاری کوفی، فقیه و قاضی کوفه است. ابو حاتم به نقل از احمد بن یونس میگوید: «زائده از او چنین یاد کرده است: فقیهترین مردم جهان بود». عجلی آورده است: «او فقیه و سنت شناس و صدوق و جایز الحدیث بود. آگاه بر قرآن، (در شمار) شریفترین مردم (زمان خود)، زیبا چهره و خوش اندام بود». او نخستین کسی بود که یوسف بن عمرو ثقفی (پدر حجاج) از او خواست تا قضاوت کوفه را بر عهده گیرد. آوردهاند که حافظه خوبی نداشت به ویژه از وقتی که به مسند قضاوت نشست حافظهاش رو به نقصان گذاشت. گفتهاند: متهم به کذب نیست، ولی فراموش کاری فراوانی داشت که همین مورد را در او عیب شمردهاند. ساجی گفته است: «حافظه بدی داشت، ولی از روی عمد دروغ نمیگفت، درباره
[1] او شقیق بن سلمه اسدی کوفی است. پیامبر صلّی اللّه علیه و اله را درک کرد ولی موفق به دیدار او نشد. عاصم میگوید: «از ابو وائل سؤال شد: کدام یک را بیشتر دوست داری؛ علی یا عثمان؟ گفت: علی را بیشتر دوست داشتم، ولی سپس تجدید نظری برایم رخ داد.» در سال 82 بعد از حادثه جماجم درگذشت. تهذیب التهذیب، ج 4، ص 361، شماره 609. [2] همان، ج 3، ص 322- 321، شماره 597.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 373