نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 338
او را از ثقات شمرده است» [1]. حافظ شمس الدین داوودی میگوید: «او کتاب «معانی القرآن» را تألیف کرد که کتابی نیکو و با دقت است و کتابی دیگر به نام «القراءات» دارد. مسلم و چهار تن دیگر از اصحاب مسانید از او نقل حدیث کردهاند» [2].
9. حسن بصری
اشاره
ابو سعید حسن بن ابو الحسن یسار بصری؛ پدرش غلام زید بن ثابت انصاری بود که از اسیران میسان (شهرکی در پایین بصره) و مادرش خیره کنیز ام سلمه (همسر پیامبر) بود. حسن در خانه ام سلمه پرورش یافت و گفته شده است: احتمالا موقعی که مادر او حضور نداشته، ام سلمه به او شیر داده است. نیز گفته شده که او برده به دنیا آمد. وی به سال 22، دو سال مانده به پایان خلافت عمر، در مدینه دیده به جهان گشود. او در «وادی قری»- از نواحی مدینه بر سر راه شام که بین تیماء و خیبر واقع شده است- در آغاز ماه رجب سال 110 درگذشت. [3] حسن، مردی قوی اندام، خوش سیما، [4] زیرک و خوش گفتار بود؛ به گونهای که او را در فصاحت و بیان به رؤبة بن عجاج تشبیه میکردند. [5] به تعبیر ابن سعد و دیگران دانشمندی جامع و فقیهی امین [6] و عابدی ناسک بود. [7]
[1] تهذیب التهذیب، ج 1، ص 93 و 94. میزان الاعتدال، ج 1، ص 5. [2] طبقات المفسرین، ج 1، ص 1. [3] قمی، تتمه المنتهی، ص 7. ابن سعد، الطبقات، ج 7، ق 1، ص 114. تهذیب التهذیب، ج 2، ص 263 و 266. [4] از عاصم احول روایت شده است: «به شعبی گفتم: خواستهای داری؟ گفت: آری، وقتی به بصره رسیدی از طرف من به حسن بصری سلام برسان. گفتم: او را نمیشناسم! گفت: وقتی وارد بصره شدی زیباترین مردی را که به چشمت خورد و هیبت او در سینهات جا گرفت، به او سلام برسان». تهذیب التهذیب، ج 2، ص 265- 264. [5] ابن سعد، الطبقات، ج 7، ق 1، ص 121. رؤبة بن العجّاج از فصحای مشهور عرب است و در سرودن شعر و رجز معروفیت به سزایی دارد و دیوان او در این باره شهرت دارد. او را در سرودن شعر سرآمد دیگران میشمردند. [6] قتاده میگوید: «با هیچ فقیهی مجالست نکردم مگر اینکه حسن بصری را افضل از او یافتم». ایوب میگوید: «هرگز انسانی فقیهتر از حسن بصری ندیدهام». اعمش میگوید: «حسن همواره حکمت را به خوبی دریافت [7] مطر وراق میگوید: «جابر بن زید (متوفای 103) یگانه مرد بصره بود، ولی وقتی حسن پدیدار شد مردی آمد که گویا در آخرت زندگی میکند و از چیزی خبر میدهد که دیده و به دقت مشاهده کرده است». تهذیب التهذیب، ج 2، ص 264.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 338