نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 311
خداوند بود» [1]. ذهبی میگوید: «او از پیشوایان مورد اعتماد است» [2]. بخاری نیز در تفاسیری که از مجاهد نقل کرده است او را معتمد دانسته است. [3] ابن تیمیه میگوید: «تفسیر ابن ابی نجیح از مجاهد، از جمله صحیحترین تفاسیر است، بلکه تفسیری صحیحتر و برتر از تفسیر ابن ابی نجیح در دسترس اهل تفسیر نیست» [4]. این تفسیر به همت «مجمع البحوث الاسلامیة» در پاکستان در سال 1367 به چاپ رسیده است. این تفسیر بسیار کمتر از آن است که از مجاهد- البته نه از طریق ابن ابی نجیح- در تفسیر طبری نقل شده است. شوّاخ میگوید: «طبری حدود 700 بار در مناسبتهای مختلف در تفسیر خود از این تفسیر نقل کرده است. قسمتهایی از این تفسیر از طریق تفاسیر دیگر همچون تفسیر ابن جریج و ثوری و دیگران به تفسیر طبری راه یافته است» [5].
4. طاووس بن کیسان
ابو عبد الرحمان طاووس بن کیسان خولانی همدانی یمانی از ایرانیان و یکی از چهرههای بارز تابعان بوده است. او فقیهی جلیل القدر و خوش حافظه بود. ابن عیینه میگوید: «به عبیداللّه بن ابی یزید گفتم: همراه چه کسانی بر ابن عباس وارد میشدی؟ گفت: با عطاء و اصحابش. گفتم: با طاووس چطور؟ گفت: هرگز؛ او همراه با خواص بر او (ابن عباس) وارد میشد!». عمرو بن دینار میگوید: «هیچگاه فردی همچون طاووس ندیدهام» [6]. همچنین تعداد زیادی از دانشمندان از او به نیکی یاد کردهاند. از ابن جریج از طریق عطاء به نقل از ابن عباس روایت شده است که گفت: «به گمانم طاووس از بهشتیان باشد!». ابن حبان میگوید: «او از عبّاد یمن و از بزرگان تابعان است. وی چهل بار حج گزارد و مستجاب الدعوه بود». ابن عیینه میگوید: «سه تن، از امرای
[1] تهذیب التهذیب، ج 6، ص 54 و 55. [2] میزان الاعتدال، ج 2، ص 515، شماره 4651. [3] ر. ک: فتح الباری بشرح البخاری، کتاب التفسیر، ج 8، ص 122 و 125. [4] تفسیر سوره اخلاص ابن تیمیه، ص 94. نیز ر. ک: مقدمه کتاب، نوشته عبد الرحمان طاهر نماینده مجمع، ص 60. [5] معجم مصنفات القرآن الکریم، ج 2، ص 160، شماره 994. [6] وفیات الاعیان، ج 2، ص 509، شماره 306. حلیة الأولیاء، ج 4، ص 9.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 311