نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 260
بشر بن عماره از ابی روق از ضحّاک هم به آن ضمیمه گردد، به علت ضعف بشر، ضعیف است.- همچنین میگوید:- ابن جریر طبری و ابن ابی حاتم از این نسخه فراوان نقل کردهاند که اگر از طریق جویبر از ضحّاک باشد بسیار ضعیفتر است، چون جویبر کاملا ضعیف و غیر قابل اعتماد است و ابن جریر و ابن ابی حاتم از این طریق روایتی نقل نکردهاند، اما ابن مردویه و ابن حبان از این طریق روایت کردهاند» [1].
طریق هفتم
طریق سالم و درستی است و آن طریق مقاتل بن سلیمان خراسانی بلخی مروزی است. او ابتدا به بصره و از آنجا به بغداد رفت. در بغداد شیخ حدیث و به تفسیر شهره بود؛ تفسیر وی رواج یافته و معروف است. ابن خلکان میگوید: «مقاتل از مجاهد بن جبر و عطاء بن ابی رباح و ضحّاک و دیگران تفسیر آموخت و از دانشمندان عالیقدر بود. شافعی میگوید: همه مردم در تفسیر ریزهخوار سفره مقاتل بن سلیمانند» [2]. احمد بن سیار میگوید: «او از مردم بلخ است. به مرو رفت و از آنجا به عراق سفر کرد و به سال 150 در بصره درگذشت». تفسیر او از همان ابتدا مورد توجه بود و نظر دانشمندان را به خود جلب نمود، [3] جز آنکه تهمتهایی به او زدند که از آنها به دور است. قاسم بن احمد صفار میگوید: «به ابراهیم حربی گفتم: چرا مردم به مقاتل طعن میزنند؟ گفت: از روی حسد و بددلی». ابن مبارک وقتی به بخشی از تفسیر او نگریست گفت: «چه علمی! ای کاش مستند بود»، و از طریق سفیان بن عبد الملک از ابن مبارک نقل شده که گفت: «اگر وی ثقه بود تفسیرش بهترین تفاسیر بود. آن را رها کن». عبد الرزاق میگوید: «از عیینه شنیدم میگفت: به مقاتل گفتم: از ضحّاک حدیث نقل کن؛ زیرا
[1] الاتقان، ج 4، ص 209. [2] وفیات الأعیان، ج 5، ص 255، شماره 733. [3] شوّاخ میگوید: «یک لیست از تفاسیر که همه از تفسیر او گرفته شده نزد «مسنیون» موجود است. این تفسیر یکی از منابع ثعلبی در تفسیر وی «الکشف و البیان» بوده است. خطیب بغدادی- چنان که در مشایخ خود آورده- در دمشق از وی اجازه روایت آن را دریافت نموده و طبری در تفسیر و تاریخ از این نسخه استفاده کرده و دکتر شحاته درباره آن تحقیق و تأیید کرده است، که به روایت ابو صالح هذیل بن حبیب است که در سال 190 میزیسته، و در برخی موارد از طرق دیگر بر آن اضافه شده است». معجم مصنفات القرآن الکریم، ج 2، ص 170، شماره 1007.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 260