نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 253
سیره نویسان است» [1]. سیوطی میگوید: «این، طریقی است مورد قبول و سند آن هم نیکوست و ابن جریر و ابن ابی حاتم از آن فراوان نقل کردهاند. در معجم طبرانی هم روایاتی از این طریق نقل شده است» [2].
طریق چهارم
که این نیز طریق خوبی است؛ طریق اسماعیل بن عبد الرحمان ابو محمد قرشی کوفی معروف به سدّی کبیر از ابو مالک و ابو صالح از ابن عباس است و نیز از مرّة بن شراحیل همدانی از ابن مسعود و برخی از صحابه است. جلال الدین سیوطی میگوید: «ابن جریر طبری از این طریق مقدار زیادی تفسیر نقل کرده است». حاکم نیشابوری نیز در «المستدرک» روایات فراوانی از این طریق آورده است. البته از طریق مرّه از ابن مسعود نقل کرده است نه از طریق سدّی. صاحب «التراث» معتقد است که جمعآوری نصوص این تفسیر در یک جا و بازسازی مجدد آن ممکن است. [3] خلیلی در ارشاد میگوید: «سدّی تفسیر خود را با ذکر سندهایی از ابن مسعود و ابن عباس نقل کرده است و بزرگانی چون ثوری و شعبه از سدّی تفسیر را نقل کردهاند. البته تفسیری را که سدّی گرد آورده است از طریق اسباط بن نصر روایت شده و هر چند ثقه بودن اسباط مورد اتفاق نیست، ولی تفسیر سدّی بهترین تفاسیر شمرده شده است» [4]. اسماعیل بن عبد الرحمان سدّی [5] از مفسران برجسته کوفه بود. او [6] و کلبی سخت به تشیع گرویده بودند، در عین حال وی را توثیق کردهاند و مسلم از او احادیثی نقل کرده است. ابن حبّان او را از ثقات شمرده است و ابن عدی میگوید: «او احادیثی چند را از تعدادی از بزرگان نقل کرده و نزد من فردی درست گفتار و
[1] کشف الظنون، ج 2، ص 1012. [2] الاتقان، ج 4، ص 209. [3] تاریخ التراث العربی، مجلد اول، ج 1، ص 78. معجم مصنفات القرآن الکریم، ج 2، ص 165. [4] الاتقان، ج 4، ص 208. [5] چون بر «سدّه؛ سکوی درب» مسجد جامع کوفه مینشست به سدّی معروف شد. وی به سال 127 درگذشت. [6] در تهذیب التهذیب، ج 1، ص 314 آمده که او آشکارا نسبت به شیخین بدگویی میکرد.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 253