نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 112
بحث درباره ترجمه قرآن از دیر زمان در بین دانشمندان به طور جدی مطرح بوده است و ما در این فصل بعد از ذکر مطالب مختصری درباره انواع ترجمهها به پرسشهای سهگانه پاسخ میدهیم.
تعریف ترجمه
«ترجمة» مصدر فعل رباعی و به معنای تبیین و توضیح است؛ از این رو نوشتههایی که شرح حال رجال را بیان میکند، کتب تراجم مینامند و شرح حال هر یک از رجال را ترجمه او میگویند. از سخن صاحب قاموس چنین بر میآید که در ترجمه، تعدد زبان شرط است؛ ترجمه، برگرداندن از زبانی به زبان دیگر است، مثلا از عربی به فارسی. در «المعجم الوسیط» چنین آمده است: «ترجمه انتقال کلام از زبانی به زبان دیگر است». پس اگر یک معنا، با دو عبارت در پی هم آورده شوند که دومی توضیح اولی باشد، ترجمه نمیگویند و صرفا تبیین و توضیح عبارت است. شرط ترجمه صحیح آن است که کاملا به اصل معنا وفادار باشد؛ یعنی ترجمه همان را افاده کند که اصل، آن را میرساند، حتی دقایق و ظرایف متن اصلی به متن مترجم منتقل شود. مثلا گاه سخن برای افاده اصل معنا نیست، بلکه برای افاده معنای تحسّر (اظهار حسرت) یا تحزّن (اظهار اندوه) و مانند آن آمده است. اگر چنین متنی ترجمه شود باید ترجمه هم همین معانی را افاده کند؛ یعنی به گونهای ترجمه شود که معنای تحسّر و تحزّن را منتقل کند، نه صرفا به انتقال اصل معنای حقیقی یا مجازی لفظ بپردازد. گاه اصل افاده کلام در نظم و ترتیب خاص کلمات است، مثلا «تقدیم ما حقه التأخیر، یفید الحصر» جان کلام در همین تقدیم و تأخیر نهفته است، باید در ترجمه نیز ظرایفی به کار گرفته شود که این معنا کاملا رعایت شود. بنابراین شرط است که مترجم به گونهای با دو زبان آشنا باشد که بتواند کاملا رموز و دقایق کلامی هر دو زبان را منتقل کند و با دقت نظر، به دقایق نهفته در هر زبان آگاهی یابد. خلاصه باید ترجمه، آینه تمام نمای اصل باشد تا در انتقال مفاهیم کمترین خللی حاصل نشود. البته هرگاه متن اصلی مانند متون مذهبی و کتابهای
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 112