ابو عثمان- سعيد بن هاشم بن وعله‌

- يا سعيد خالدى، اديب شاعر حافظ، از مشاهير شعرا ميباشد كه مختصرى از شرح حال او را ضمن شرح حال برادرش محمد بن هاشم تحت عنوان ابو بكر محمد نگارش داديم. باز هم گوئيم پس از آنكه حراست كتابخانه‌ها از طرف سيف الدولة بدين دو برادر مفوّض گرديد و تمامى آنچه را كه از دفاتر فصحا و كتب شعرا تمنّا داشتند در آنها مهيّا ديدند ابو عثمان از فرصت استفاده كرده و جمع و تأليف را تصميم داد، در اندك‌زمانى تأليفاتى نمود كه از آن جمله يكى هم حماسة الشعراء است.

در سخن‌پردازى و انشاى اشعار اسلوبى شيرين و سبكى پسنده داشت، بسال سيصد و هفتاد و يكم يا در حدود چهار صد تمام هجرت درگذشت. اين دو برادر با آن‌همه قوه شعرى باز بالطبيعة بسرقت اشعار خوب ديگران رغبتى وافر داشته‌اند.

(ص 240 ف و 431 ج 1 مه و 208 ج 11 جم و 840 ج 1 س)

ابو عثمان- عمرو بن بحر

- در باب اول بعنوان جاحظ نگارش يافته است.

ابو عثمان- عمرو بن عبيد بن باب‌

- متكلّم بصرى معتزلى، نخست از تلامذه حسن بصرى و اصحاب او بوده و مرتكب كبيره را منافق ميدانست، عاقبت با ارشاد و رهنمائى مؤسّس مذهب معتزله واصل بن عطا از حسن منصرف و بقدر معتقد و ديگر حكم به منافق بودن مرتكب كبيره نكرده و بمنزلة بين المنزلتين (كفر و ايمان) قائل شد.

در عصر خود رئيس معتزله و بسيار زاهد بود و پدرش عبيد جولا و از اسراى سيستان و عاقبت از اهل شرطه حجّاج بن يوسف بوده است. بدينجهت مردم هرموقع كه اين پدر و پسر را در يكجا ميديدند اشاره بپدر كرده و ميگفتند: هذا شر الناس ابو خير الناس يا اشاره بپسر كرده و ميگفتند: هذا خير الناس ابن شر الناس، پدرش نيز تصديق كرده و ميگفت كه اين ابراهيم و من آذرم. روزى منصور از عمرو خواستار موعظه گرديد پس شروع بخواندن سوره و الفجر كرد، همينكه بآيه وافى هدايه: إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ،