نام کتاب : ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب نویسنده : مدرس تبریزی، محمدعلی جلد : 7 صفحه : 197
قد افلح الساكت الصموت
كلام راعى الكلام قوت
ما كل نطق له جواب
جواب ما يكره الصموت
يا عجبا لأمرء ظلوم
مستيقن انه يموت
بنابراين دور نيست كه اسمعيل دو كنيه داشته و نظير آن بسيار است. بيان بعضى از مراتب مذكوره و لقب بودن بعضى از الفاظ مصدّر بلفظ اب را در ديباچه همين مجلّد تذكر داديم سال وفات محمد بدست نيامد.
(ص 102 ت و 67 ج 42 و 75 ج 1 كا و 28 هب و 34 ج 2 و 250 ج 6 تاريخ بغداد)
ابو عتيبه
در اصطلاح رجالى عبد اللّه بن عبد الرحمن اسدى است.
ابو العتيق- ابو بكر بن عمر بن ابراهيم بن دعاس
- فارسى حنفى نحوى لغوى شاعر ماهر فصيح فقيه اديب فاضل، معروف به ابن دعاس و ابو العتيق، با سلطان مظفّر معاصر و از وى بسيار بهرهور بود، عاقبت بشهر زبيد از بلاد يمن مطرود شد، در ميان اهالى آنجا بسرقت شعريّه متهّم بوده و ميگفتهاند وقتيكه روز قيامت شعرا را بموقف حساب آوردند ابن دعاس ميتواند بگويد كه خدايا من در مدت عمرم شعرى نگفتهام، اين شعر مال فلان شاعر، اين مقطع از فلان و آن مطلع از فلان است، بدين وسيله تبرئه گرديده و اصلا مورد سؤال شعرى نخواهد شد. يكى از ادبا او را مخاطب داشته و اين مسئله نحويّه را از وى استفسار نمود:
ايها الفاضل فينا افتنا
و ازل عنا بفتواك العنا
كيف اعراب نحاة النحوفى
انا انت الضاربى انت انا
پس ابو العتيق بدين روش جواب داد:
انا انت الضاربى مبتدء
فاعتبرها يا اماما سننا
انت بعد الضاربى فاعله
و انا يخبر عنه علنا
ثم ان الضاربى انت انا
خبر عن انت ما فيه انثنا
و انا الجملة عنه خبر
و هى من انت الى انت انا
ابو العتيق در جمادى الاخره ششصد و هفتاد و ششم هجرت در زبيد درگذشت.
(ص 135 ت)
نام کتاب : ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب نویسنده : مدرس تبریزی، محمدعلی جلد : 7 صفحه : 197