و بعقيده بعضى بر وزن سيبويه بودن آن‌كه بكسر اوّل باشد افصح از فتح اوّل ميباشد. از بسامى مذكور نقل است كه آن را بر وزن منصوره ضبط كرده و سيوطى گويد استعمال اين جورى كه بسامى گفته فقط مصطلح اهل حديث ميباشد كه كلمات مختومه بلفظ ويه را باستناد حديثى كه دلالت بر اسم شيطان بودن اين لفظ دارد بنحو مذكور استعمال نموده و بزبان آوردن آن اسم منحوس را مكروه دارند و الّا در اصل ضبط اوّلى صحيح بوده و لفظ ويه بفتح اوّل است.

وجه تلقّب صاحب ترجمة بهمين لقب نفطويه بجهت شباهت لون بشره او بلون نفط بوده و اين لقب را از لقب سيبويه اقتباس نموده‌اند. ابن خلّكان در شرح حال اسحق بن ابى الحسن مروزى معروف به ابن راهويه گفته است كه لفظ راهويه بسكون ه و فتح واو و بزعم بعضى بر وزن پالوده است، بهرحال از الفاظ فارسى بوده و بمعنى وجد فى الطريق ميباشد (يعنى در اثناى راه يافته شده) كه بزبان فارسى راه بمعنى طريق و ويه بمعنى وجد است (بصيغه مجهول ماضى عربى) پس گويد، عبد اللّه بن طاهر امير خراسان وجه همين لقب راهويه را از خود ابن راهويه استفسار نمود او هم در جواب گفت چون پدرم در اثناى راه تولد يافته بهمين جهت در زبان مروزيها به راهويه مشتهر گرديده است انتهى. شايد وجه تسميه نفطويه هم بهمين مناسبت باشد چنانچه بعضى گفته‌اند كه بجهت كثافت لباس مثل آن بوده كه در ميان نفط پيدا شده و آلوده بدان بوده است. ولادت نفطويه بسال دويست و چهل و چهارم يا پنجاهم در واسط، وفاتش نيز در ماه صفر يا ربيع الاول سال سيصد و نوزدهم يا بيست و يكم يا دويم يا سيّم يا چهارم هجرت در بغداد واقع شد و در مقبره باب الكوفه بخاك رفت. از اين تاريخ حيات نفطويه مكشوف ميگردد كه تتلمذ او بسيبويه چنانچه مصرّح به بعضى از اجلّه است دور از صحت ميباشد.

(ص 43 ت و 10 ج 1 كا و 254 ج 1 جم و 159 ج 6 تاريخ بغداد و 4596 ج 6 س و بعضى از مجلدات اعيان الشيعة و غيره)

نفيس- احمد بن عبد الغنى بن قطرس احمد

- لخمىّ القبيلة، ابو العباس الكنية، مالكىّ المذهب، نفيس اللّقب و گاهى بجهت انتساب‌