هجرت واقع شد و يا موافق آنچه از كلمات بعضى از ارباب تراجم ظاهر ميشود در سال سيصد و شصت و دويم هجرت در قيد حيات بوده است. بهرحال اينكه در كشف الظّنون تحت عنوان تاريخ مصر سال وفات او را دويست و چهل و ششم نوشته ظاهرا اشتباه است.

(كف و ص 319 ج 2 ع و 1571 مط)

كندى- يعقوب بن اسحق بن صباح‌

- بن عمران بن اسمعيل بن محمد بن اشعث بن قيس بن معد يكرب، ابو يوسف الكنية، كندىّ النسب و الشّهرة، از اكابر حكما و فلاسفه و رياضيّين قرن سيّم هجرت و شريف الاصل، جدّش قيس حكمران تمامى قبائل كنده بوده و اعشى چهار قصيده طولانى در مدح وى گفته است.

يعقوب بسيارى از علوم متنوعه متداوله را از مشاهير علما و حكماى عصر خود فراگرفت، در اثر جدّى وافى و استعداد فطرى شهرت بى‌نهايت يافت، در طب و حساب و نجوم و منطق و فلسفه و موسيقى و اعداد و هندسه وحيد عصر خود بود تا آنكه به ابو الحكما موصوف و بجهت عربى خالص بودنش (كه تمامى پدرانش از نسل عرب بوده‌اند) به فيلسوف العرب ملقّب و در دربار خلفاى وقت مقرّب و در دوره مقدّسه اسلامى نخستين كسى بوده كه بلقب فيلسوفى مفتخر گرديده و عهد مأمون عباسى را تا عصر متوكّل دريافته است. يعقوب از مهره مترجمين بود، كتب حكمت بسيارى را از يونانى بعربى ترجمه كرد، مشكلات آنها را حل نمود و در تأليفات خود مسلك ارسطو را ترويج مينموده است. حنويه و نفطويه و ابو معشر بلخى و ديگر مشاهير وقت از تلامذه وى ميباشند.

مصنّفات بسيارى در فنون مختلفه داشته كه در اثبات تبحّر وى مغنى از اقامه برهان و بيّنه ميباشند. در قاموس الاعلام و فهرست ابن النديم بشرح و بسط اسامى آنها پرداخته و ما در اينجا بذكر اعداد آنها بحسب فنون مختلفه ميپردازيم.