برچيده گرديد زيرا كسى پيش از او قوه علمى انكار نداشت و احدى در اين صدد برنيامده بود اينك حق وى در دين مقدّس اسلامى بزرگترين حقوق علماى اسلام ميباشد.

اساتيد محقق خوانسارى صاحب ترجمة پيش از بلوغ، بمرام تحصيل علوم و معارف باصفهان رفت، در مدرسه خواجه ملك جنب مسجد شيخ لطف اللّه در ميدان شاه مشغول تحصيل شد، معقول را از ميرفندرسكى و منقول را هم از ملا محمد تقى مجلسى اوّل و خليفة السلطان و محقّق سبزوارى و ديگر اكابر وقت اخذ و تكميل نموده و بمقامى علمى بس عالى رسيد و بتمامى معاصرين خود مقدّم و مراتب علميّه وى مسلّم گرديد. نقل است كه در اوقات مدرسه از شدّت سرما در رنج بوده و قدرت تحصيل آتش نداشت، لحافى كهنه بر خود پيچيده و دور حجره را ميگرديد تا بسبب حركت، گرم شود. عاقبت بجايى رسيد كه شاه سليمان صفوى جبّه عاليه سلسله‌دوز خود را كه چشم روزگار مانند آن را نديده بوده براى او فرستاد و از لايق نبودن شأن رفيع او اعتذار كرده و درخواست عفو نمود. سيد نعمت اللّه جزائرى، شيخ جعفر قاضى، ملا ميرزا شيروانى، آقا جمال خوانسارى فرزند خود آقا حسين و جمعى ديگر از افاضل وقت از تلامذه وى بوده‌اند و از مصنّفات او است:

1- ترجمة الصحيفة السجادية 2- ترجمة القرآن 3- تفسير سورة الفاتحة 4- تواريخ وفيات العلما 5- الجبر و الاختيار 6- الجزء الذى لا يتجزى 7- حاشيه الهيات شفا كه دو فقره است و نسخه خطى يكى از آنها بشماره 1333 در كتابخانه مدرسه سپهسالار جديد تهران موجود است 8 تا 12- حاشيه شرح اشارات خواجه و شرح تجريد قوشچى و شرح لمعه و محاكمات قطب الدين رازى و معالم الاصول 13- شرح كافيه ابن حاجب 14- شرح هيئت فارسى قوشچى 15- مشارق الشموس فى شرح الدروس كه شرح دروس شهيد اوّل بوده و در تهران چاپ سنگى شده و يك نسخه خطّى آن نيز بشماره 2308 در كتابخانه مدرسه سپهسالار جديد تهران موجود است و غير اينها كه بسيار و چند كتاب ديگر نيز در كلام و حكمت دارد. مخفى نماند كه محقّق خوانسارى در شعر نيز طبعى روان داشته و از اشعار او است: