نمونه خط فخر المحققين- 15 شهيد اوّل سالف الترجمة هم از تلامذه فخر المحقّقين بوده و زياده از حدش ميستايد بلكه گويند (و العهدة عليهم) كه در سنّ ده سالگى بمقام اجتهاد رسيد. در مجالس المؤمنين از حافظابرو شافعى نقل كرده كه در مدح فخر المحقّقين گويد:

وقتى كه با پدر خود بخدمت سلطان محمد خدابنده آمد، جوانى دانشمند بزرگ نيكو اخلاق پسنديده خصال بوده، در خدمت والد معظّم خود تربيت يافته و در سنّ ده سالگى نور اجتهاد از ناصيه حال او تافته چنانچه خودش در شرح خطبه كتاب قواعد بآن اشعار نموده و فرموده است كه چون در خدمت پدرم معقول و منقول و بسيارى از كتب اصحابرا خواندم تصنيف كتاب قواعد را التماس و درخواست نمودم انتهى. در تعليل آن گويد كه بعد از تحقيق تاريخ ولادت او و تاريخ تصنيف كتاب قواعد، ظاهر ميشود كه عمر او در آن موقع كمتر از ده سال بوده است. پس گويد: تعجب شهيد ثانى در اين باب (چنانچه در حاشيه قواعد اظهار نموده) وجهى ندارد بلكه عجب از تعجب او است كه خودش در شرح درايه، بشرح حال جمعى كثير (كه خدايتعالى در كمتر از آن عمر توفيق كمال داده) پرداخته و از آن جمله از شيخ فاضل تقى الدين حسن بن داود نقل كرده كه ميگفته كه دوست و مصاحب او سيد غياث الدين بن طاوس در چهار سالگى از معلّم مستغنى گرديد و از ابراهيم بن سعيد جوهرى نيز نقل كرده كه كودك چهار ساله‌اى را نزد مأمون عباسى آوردند كه قرآن را خوانده و اظهار رأى و نظر و اجتهاد كردى لكن هرگاه گرسنه ميشد مانند كودكان ديگر ميگريست. بارى قضاوت در اين‌گونه موارد خارج از وضع كتاب بوده و بتأليفات منيفه فخر المحققين ميپردازيم:

1- ايضاح الفوائد فى شرح مشكلات القواعد كه بامر والد معظمش علامه تصنيف و بفرموده‌