شيخ شطاح شيخ ابو محمد روزبهان پسر ابى نصر صوفى‌

- شيرازى، از علما و عرفاى اوائل قرن هفتم شيراز ميباشد، مولدش شهر فسا و علوم صورى و معنوى را جامع بود. در علوم شريعت و طريقت رتبه بلندى داشت، پنجاه سال در مسجد جامع عتيق شيراز وعظ كرد، اتابك سعد بن زنگى و ابو بكر بن سعد بامجاور و معاصر بودن وى مفتخر بوده‌اند. در بدايت حال بعراق و شام و حجاز مسافرت كرد، در اسكندريّه با شيخ ابو النجيب سهروردى در سماع صحيح بخارى شريك بود، خرقه از دست شيخ سراج الدين محمود بن خليفه پوشيد، در شيراز رياضات بسيارى كشيد، بسيار صاحب ذوق و سماع بود، در حال استغراق و غلبه وجد و حال بانك و فرياد برآورده و سخنانى مى‌گفته است كه هركس قوه فهم آنها را نداشته و از رباعيّات او است:

از تأليفات او است:

1- الانوار فى كشف الاسرار در تصوف 2- شطحيات عربى و فارسى 3- عرائس البيان فى حقائق القرآن كه تفسير قرآن مجيد است موافق مذاق متصوفه. شطاح كسى را گويند كه شطحيّات بر زبان آرد و آن در اصطلاح صوفيّه كلماتى است كه ظاهر آنها مخالف شرع مقدس باشد مانند انا الحق و ليس فى جبتى سوى اللّه و نظائر اينها. در ماه محرّم سال ششصد و ششم هجرت در شيراز درگذشت و قبر او در محلّه بال كفت آن شهر است و جمله: پير هادى عارف پاك- 606 مادّه تاريخ او است. مخفى نماند كه شيخ شطاح را روزبهان صغير ميگويند در مقابل روزبهان كبير كه بعنوان شيخ روزبهان مذكور شد.

(ص 253 ج 2 خه و 461 عم و 128 ض و غيره)

شيخ شهيد

در اصطلاح فقها محمد بن مكى است كه بعنوان شهيد اوّل نگارش يافت.