شيخ بهائى در تزكيه نفس بى‌نظير بود، در اثر تصفيه باطن و تخلّق باخلاق الهيّه موفق بپاره‌اى علوم غريبه شد و ظهور بعضى قضاياى عجيبه نيز بدو منسوب ميباشد چنانچه در ذيل اشاره خواهد شد.

ولادت شيخ بهائى نزديك غروب چهارشنبه هفدهم يا بيست و هفتم ذى الحجه سال نهصد و پنجاه و سيم هجرى قمرى، يا در غروب پنجشنبه هفدهم محرّم سال مذكور در قريه بعلبك از قراء جبل عامل واقع شد، در حال صغر با پدر خود بايران آمد، از اوّل عمر زبان فارسى را، چنانچه از اشعار و كلماتش پيدا است، در كمال فصاحت و خوبى ياد گرفت، در خدمت والد معظّم و ديگر اكابر وقت بتحصيل مراتب علميّه پرداخت، بعد از طىّ تمامى مراحل علميّه و ارتقا باوج كمال، رياست علمى مذهبى بدو منتهى و بعد از وفات پدرزنش شيخعلى منشار شيخ الاسلامى، بدو مفوّض شد، در نزد شاه عباس كبير قرب و منزلتى بسزا يافت، كتاب جامع عباسى را نيز بنام آنشاه والاجاه تأليف داده است، لكن در نظر حقيقت‌بين او هيچ ارزشى نداشته و با آنهمه ترقيّات فوق العاده، در اثر ميل مفرطى كه بوحدت و انزوا و سير و سلوك و طى مراحل عرفانى داشته تمامى آن‌همه مقامات رفيعه را پشت پا زد، فقر را كه مايه فخر حضرت فخر كاينات ص و مصداق سلطنت حقيقى ميباشد بر همه آنها ترجيح نهاد. بهرات و اران و آذربايجان و تبريز و مصر و شام و دمشق و عراق و حلب و فلسطين و بيت المقدّس و سرنديب و حجاز و مكّه و مدينه و غيرها مسافرتهاى بسيارى كرد، در هربلدى مقدارى وافى توقف نمود، بدين‌وسيله فيض مصاحبت و ملاقات بسيارى از اهل كمال و ارباب فضل و حال را كه درباره ديگران امكان عادى نداشت دريافت، مورد احترامات فوق العاده بود، استفاده‌هاى بسيارى از كمالات متنوعه وى نموده‌اند. در اين اثنا، گاهى مباحثات علمى مذهبى بين او و پيشوايان مذهب ديگر