22- مقاصد الطالبين فى اصول الدين كه در سال 784 ه ق در سمرقند تأليف شده و خود تفتازانى شرحى بر آن نوشته كه در سال 1277 ه چاپ و خود كتاب مقاصد نيز در حاشيه آن است 23- النعم السوابغ فى شرح الكلم النوابغ للزمخشرى كه در بيروت و قاهره چاپ شده و غير اينها در فنون مختلفه كه مورد توجه و رغبت و استفاده عمومى علما و تمامى طبقات دانشمندان بوده و شاهدى عادل و برهانى قاطع بر جلالت مقامات علميّه و متانت رأى و استقامت سليقه وى ميباشند. كلمات او داراى تمامى مراتب فصاحت و بلاغت ميباشد و از طرف تيمور لنگ مورد تجليل و عنايات ملوكانه بود و بنوشته قاموس الاعلام از آنرو كه تأليفات وى از جهت شرح و تدريس و تحشيه، محل رغبت عموم بوده و اكثر كتابهاى سلف را منسوخ گردانيده است او را حدّ فاصل قرار داده، علماى پيش از زمان او را متقدمين و علماى بعد از زمان او را متأخرين نامند و نيز در قاموس الاعلام گويد: معارف و تمدّن اسلامى پيش از تفتازانى، در اثر صدمات و تخريبات مغول برهم خورده و در تمامى ممالك اسلامى اثرى از علم و علما برجا نبود تا آنكه تفتازانى تشكيلاتى تازه در معارف اسلامى داد و دوران تازه‌اى بوجود آورد لكن متأسفانه اين معارف تازه منحصر بشرعيّات و علوم الهيّه بود، ثمرات همّت و زحماتى كه پيشينيان علماى اسلام در حكمت و علوم عقلى مصروف داشته بودند عاطل و باطل گرديد، اين منظومه را تفتازانى در جمع اضداد لغات عربيّه گفته است:

جون بمعنى سياه و سفيد، صريم صبح و شام، سدفة نور و ظلمت، ظن شك و يقين، شف زياد و كم، بين وصال و فراق، قرء طهر و حيض، هاجد بيدار و خفته، جلل بزرگ و كوچك، رهوه فرازونشيب است. مخفى نماند كه گويا ده تا شمردن اضداد مبنى بر غالب ميباشد و الّا شماره آنها بسيار است و بفرموده بعضى از لغويّين علماى عامّه، شماره آنها سى كلمه بوده و بدين روش نظم گرديده است: