كه چهار كتاب متقن و جامع تأليف كرده و قسمت عمده‌اى از اخبار خانواده عصمت را در آنها جمع و ضبط نموده‌اند اين چهار كتاب عبارت است از: كافى و تهذيب و استبصار و من لا يحضره الفقيه، اولى از كلينى، دومى و سومى از شيخ طوسى و چهارمى از صدوق. پوشيده نماند كه اصحاب كتب اربعه شيعه و اصحاب صحاح ستّه يا سبعه اهل سنّت و جماعت كه زنده‌كننده آثار اسلامى هستند تماما از ديار عجم ميباشند و اين، يكى از مفاخر بزرگ عجم محسوب است.

سه تن از اكابر علماى اواخر شيعه نيز هريكى كتابى جامع تأليف داده و تمامى علماى دينيّه بلكه عموم مسلمين را رهين منّت زحمات خودشان نموده‌اند و ايشان عبارتند از:

مولى محمد باقر مجلسى، شيخ حر عاملى محمد بن حسن، شيخ جليل محمد بن مرتضى معروف به فيض كه اولى بحار الانوار را تأليف داد و شرح حالش بعنوان مجلسى خواهد آمد، دومى كتاب وسائل الشيعه را اثر باقى خود نمود و شرح حالش بعنوان حرّ عاملى محمد بن حسن مذكور خواهد شد و سومى نيز كتاب وافى را بيادگار گذاشت و ترجمه حالش بعنوان فيض كاشانى نگارش خواهد يافت. اين سه كتاب مابين علما به جوامع ثلثه معروف است و مؤلفين آنها نيز به محمد بن ثلث اواخر مشهور هستند و گاهى مؤلفين كتب اربعه را نيز در مقابل اينها به اوائل مقيّد داشته و محمد ين ثلث اوائل نامند.

اصحاب كتب سبعه اصحاب كتب سته‌

بعنوان اصحاب صحاح سبعه يا ستّه مذكور افتادند.

اصحاب معلقات سبعه‌

هفت تن از شعراى زمان جاهليّت ميباشد كه هريكى قصيده‌اى غرّا و برجسته‌اى گفته و بحسب رسم معمولى وقت، از در كعبه آويخته بودند كه مايه شهرت و افتخارشان گردد، بعد از نزول قرآن مجيد، از خوف رسوائى، اين قصائد را خودشان و يا طرفداران‌شان پنهانى بردند، بشرحى كه در كتب مربوطه مشروحا نگارش يافته است. همين قصائد است كه در السنه اهل علم به سبعه معلقه يا معلقات سبعه مشهور است كه بارها چاپ شده و شرحهاى بسيارى بر آنها