شُيوخاً وَ مِنکطم مَن يتَوَفَّي مِن قَبْلُ وَ لِتَبْلُغُوا اَجَلاً
مُسَمّي وَ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ [1]؛ او همان کسي است که شما را از
خاکي آفريد، سپس از نطفهاي، آن گاه از علقهاي، و بعد شما را (به صورت)
کودکي برميآورد، تا به کمال خود برسيد و تا سالمند شويد، و از ميان شما
کسي است که مرگ پيشرس مييابد و تا (بالاخره) به مدتي که مقرر است برسيد، و
اميد که در انديشه فرو رويد.
2-1-1-2-6. مراحل پيدايش انسان از ديدگاه قرآن
مرحلهي اول: پيدايش انسان از خاک به نطفه، که توضيح آن گذشت.
مرحلهي دوم: از نطفه به علقه: کلمه علقه به معناي زالو و خون بسته
آمده است؛ يعني نطفه در مرحلهي بعد به شکل زالو يا خون بسته درميآيد.
مرحلهي سوم: از علقه به مضغه؛ يعني تبديل خون بسته به صورت گوشت
جويده شده. شايد مراد خداوند از مخلّقه و غير مخلّقه در آيهي پنج سورهي
حج اين باشد که مضغه در مرحلهي تکامل خود، گاه به صورت مخلّق و تام الخلقه
در ميآيد و گاه ساقط ميگردد و به مراحل بعدي نميرسد؛ و شايد وَ مِنکُم مَّن يرَدُّ اِلَي أَرْذَلِ الْعُمُرِ (به پايينترين حد حيات رسيدن)، اشاره به همين مطلب باشد.
در آيات ديگر مرحلهي تام الخلقه را دقيقتر توضيح داده است.
مرحلهي چهارم: پيدايش استخوان؛ يعني بعد از مرحلهي مضغه، استخوانبندي انسان شکل ميگيرد.