معصيت است. همچنين در عمل نيز دو مرتبه وجود دارد: يكى آن‌كه كمك و رفاقت و يارى نكنى كه اين پايين‌ترين درجات است و ديگرى آن كه سعى در بر هم زدن نقشه‌هاى او داشته باشى همانند كارى كه دشمنان مخالف، نسبت به هم انجام مى‌دهند.

امّا اين رفتار بايد نسبت به كسى صورت گيرد كه با اين كارها راه معصيت بر او مسدود مى‌شود، ولى نسبت به كسى كه اين رفتار برايش بى‌تأثير است نبايد چنين كرد، نظير مردى كه با ميگسارى معصيت خدا را مرتكب مى‌شود و از زنى خواستگارى كرده است كه اگر ازدواج با وى فراهم شود با مال و زيبايى و مقام او خوشبخت مى‌شود، امّا اين ازدواج مانع ميگسارى او نمى‌شود و در عين حال او را به شرب خمر نيز تشويق نمى‌كند.

در اين صورت اگر هم مى‌توانى به او كمك كنى تا به مقصودش برسد و هم قدرت بر آشفته كردن او را دارى، به طورى كه به هدفش نرسد، نبايد براى آشفته كردن او تلاش كنى اما اگر به منظور اظهار خشم در برابر فسق وى، او را يارى نكنى اشكالى ندارد و اين كمك نكردن هم واجب نيست، زيرا چه بسا تو قصد دارى با كمك به او و اظهار دلسوزى بر او، به دوستى تو ايمان داشته باشد و نصيحت تو را بپذيرد كه اين خوب است و اگر چنين انتظارى نرفت«63» ولى معتقدى كه براى اداى حق اسلام او، در راه هدفش وى را يارى كنى،

اين كار ممنوع نيست، بلكه اگر معصيت او جنايتى در حق تو يا كسى است كه وابسته به تو است، يارى كردنت بهتر است زيرا گذشت از كسى كه ستم كرده و احسان به كسى كه بدى كرده است، از اخلاق صديقان است. البته احسان به كسى كه بر تو ستم كرده خوب است، اما كسى كه به ديگرى ستم روا داشته و بدان وسيله معصيت خدا را كرده است، احسان به او پسنديده نيست، زيرا احسان به ظالم بد كردن در حق مظلوم است و حق مظلوم سزاوارتر به رعايت است و با اعراض از ظالم دل مظلوم را قوّت بخشيدن محبوبتر است در نزد خدا از تقويت قلب ظالم. اما اگر تو خود مظلوم واقع شده‌اى نيكوتر در مورد خودت عفو و گذشت است. راه و روش نيكان درباره اظهار