نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 250
خالقيت خداوند استفاده مي کند .
در سير نزول براي توحيد مراتبي است که هر مرتبه عالي قيّم مرتبه
ذاتي است ؛ يعني توحيد ذات مقوّم توحيد خالق و توحيد خالق مفيد توحيد ربّ و
توحيد ربّ مبناي توحيد عبادي است ، چنان که در مسير صعودي نيز توحيد عبادي
دليل توحيد ربوبي است ؛ يعني رب به معناي پروردگار و سامان بخش انسان و
جهان يگانه است ؛ پس معبود و فرمانبردار نيز اوست و دليل بر ربوبيت و ناظم
بودن ، خالقيت اوست و خالقيت خداوند به وجوب ذاتي او مستند است ، زيرا اگر
خداوند از غناي ذاتي برخوردار است و ديگر موجودات آيت و نشانه يا ذاتي
فقيرانه دارند ، پس تنها او است که نياز آنها را بر طرف نموده و خلقت آنها
را به انجام مي رساند .
اثبات ربوبيت و ناظم بودن خداوند از طريق خالقيت او به دو تقرير به انجام مي رسد :
تقرير نخست . نظم ، همان هماهنگي ميان موجودات است که از ربط آنها
با غرضي واحد حاصل مي شود و خود ربط ، نظير ساير موجودات امکاني ، مخلوق
است و خداوند خالق همه موجودات است ؛ پس خداوند خالق ربط و نظم موجود در
مخلوقات است ؛ يعني تنها خداوند ناظم است و ارباب متفرق و شفيعاني که
مشرکان در تدبير و نظام عالم دخيل مي دانند ، به دليل اينکه از خالق بودن
بي بهره بوده و عهده دار نفع و ضرري نيستند ، از ربوبيت سهمي نداشته و در
نتيجه براي وصول بندگان به مقصود عبادت نمي شوند .
تقرير دوم . اين تقرير بر ملازمه ميان خالقيت و ناظم و مدبر بودن
استوار است ؛ به اين بيان که خالق هر چيزي بر آنچه خلق مي کند ، آگاه است ؛
( ألا يعلم من خلق )[1]و کسي که خالق نيست ، بر مخلوقات آگاهي نداشته و نمي تواند نظم و