نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 232
افعال او نيست ، علاوه بر بي نيازي از مقدمات فلسفي ، ره آوردي
افزون بر ساير براهين داشته و در واقع آخرين گامي را که براهين فلسفي پس از
مراحلي بسيار در اثبات واقعيت نامحدود غير متناهي خداوند بر مي دارند ، در
نخستين قدم طي مي کند .
ديگر براهين فلسفي ، اگر به فعل يا وصفي از اوصاف باري ناظر نبوده ،
آن گاه که به اثبات واجب مي پردازند ، عهده دار اطلاق آن نيستند ، بلکه به
دليل اين که از مقدماتي نظير تشکيک يا کثرت در وجود استفاده مي کنند ، از
اثبات اطلاق مبدأ باز مي مانند و ناگزير پس از مراحلي چند ، چون ضرورت
اطلاق واجب آشکار شود ، تغيير و تبديل يا ترقيق مباني فلسفي لازم مي آيد ،
اما برهان صديقين به تقريري که علامه طباطبايي از آن دارد ، در اوّلين
مرتبه پرده از اطلاقِ ذات برداشته و از آن پس وجوب را به عنوان اوّلين تعين
آن اثبات مي گرداند .
در پرتو ظهور اطلاق و عدم تناهيِ واقعيت ، صفات ديگر او نيز نظير
وحدت ، حيات ، علم و احاطه ، يکي پس از ديگري آشکار مي شود و پس از تعيّنات
و اوصاف ذاتي ، مراتب و خصوصيّات ظهورات و تجليات فعلي نيز پديدار مي شود .
اطلاق و احاطه واقعيت ، کثرت را از متن هستي به ظهورات و شئون آن
باز مي گرداند و هستي فقيرانه اي که در برهان امکان فقري براي ممکنات در
نظر گرفته مي شود ، در جاذبه اعطاي کريمانه الهي مستهلک و فاني مي سازد .
بدين ترتيب عالم و آدم ، با همه ويژگي ها و خصوصياتي که دارند ، در زمره
اسما و صفات الهي ، آيت و نشانه آن ذات نامحدود و بي کرانه مي شوند که
همچنان بي نشان و ناپيدا ، در غيب هويت خود مستور و پنهان است .
تذکر : ضرورت ازليِ اصل واقعيت ، بر هيچ چيز ديگر غير از واجب
تعالي قابل تطبيق نيست ، زيرا مثلاً مادّه فلسفي ، گر چه موجود شخصي است ؛
ليکن در
نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 232