نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 201
از آن کامل تر خواهند بود ؛ پس مطابق با اين برهان ، کامل ترين
جزيره متصور نيز بايد موجود باشد ، حال آنکه چنين جزيره اي در عالم وجود
نداشته و جزيره هاي موجود داراي کامل ترين تصوير نيستند .[1]
به اشکال گونيلون اين گونه پاسخ داده شده است که در مفهوم خداوند ،
يعني کامل ترين مفهوم متصوّر ، جميع کمالات و از جمله تصور هستي و ضرورت
آن حضور دارد ، حال آنکه کامل ترين جزيره يک امر حادث و ممکن است و بدون
هيچ گونه تناقضي مي توان عدم آن را تصور کرد .
اشکال گونيلون را مي توان به گونه اي تتميم نمود تا از پاسخ فوق
مصون باشد ، به اين صورت که مفهوم وجود را نيز به تصوير خود از کامل ترين
جزيره اضافه نمود ، آنگاه وجود کامل ترين جزيره را تصوير کرد ، زيرا اگر چه
ماهيّت کامل ترين جزيره ، يعني جزيره اي که تمامي کمالات مربوط به يک
جزيره براي آن تصوير شده است ، داراي امکان ماهوي است ؛ ليکن وجود و واقعيت
آن داراي امکان ماهوي نبوده و از نسبتي يکسان به هستي و نيستي برخوردار
نيست .
مورد نقض را مي توان از کامل ترين جزيره و نظاير آن به شريک الباري
انتقال داد ، زيرا مفهوم شريک الباري با تمام مفاهيمي که در واجب مأخوذ
است ، مشارکت دارد و به همين دليل ، تصوير عدم شريک الباري با مفاهيمي که
در ذات آن مأخوذ است ، مناقض است ، پس شريک الباري نيز به مفاد برهاني که
آنسلم اقامه نموده ، بايد موجود باشد ؛ حال آنکه براهين بسياري از استحاله
تحقق آن خبر مي دهد .
نقض مزبور همراه با آنچه در تتميم آن ذکر شد ، عقيم بودن برهان
آنسلم را اثبات مي کند ؛ ليکن رمز باطل بودن قياس را آشکار نمي نمايد .
1 . ر . ک : براهين اثبات وجود خدا در فلسفه غرب ، ص 38
نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 201