نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 142
اين خلط ، آن ها را از تشخيص برهاني که ذات الهي را ثابت مي کند ، باز مي دارد .
براي مثال ، در تعريف خداوند که البته تعريف مفهومي و رسمي است ،
اوصافي نظير وحدت ، علم يا اختيار و اموري مانند خير و شر را که از اوصاف
فعلي الهي است ، ذکر کرده اند و از آن پس ، بي توجه به براهيني که عهده دار
اثبات يا نفي اين اوصاف است ، از برهان يا براهيني که با صرف نظر از اوصاف
ياد شده ، به اثبات هستي و اصل ذات الهي مي پردازند ، اعراض نموده و آن
براهين را استدلال هايي خوانده اند که خداوندي غير از خداي مورد نظر آن ها
را اثبات مي کند و از اين طريق گمان برده اند ، خدايي که در فلسفه با برهان
عقلي اثبات مي شود ، غير از خداوندي است که در دين يا اديان پرستش مي شود .
مشکل ديگري که از ناحيه خلط بين مفهوم حاکي از ذات و مفاهيم حاکي
از اوصاف الهي به وجود مي آيد اين است که اختلافات ملل و نحل مختلف درباره
اوصاف الهي ، با اختلاف آن ها درباره ذات خداوند يگانه پنداشته مي شود .
اگر بين مفهوم يا مفاهيمي که بر ذات الهي دلالت مي کند ، با
مفاهيمي که از اسما و صفات ذاتي يا فعلي خداوند حکايت مي نمايد ، تمايز
گذارده شود ، نخست مشترکات بين مذاهب و فرق مختلف به نيکي تشخيص داده مي
شود ، و سپس مدار مشترکات بين مذاهب و فرق مختلف به نيکي تشخيص داده مي شود
، و سپس مدار بحث و گفت و گو براي موارد اختلاف مشخص مي گردد ؛ البته هيچ
مانعي وجود ندارد که عده اي در مورد يک شيء ، در صورتي که آن شيء ماهيت
نداشته باشد ، درباره مفهومي که از آن حکايت مي کند و همچنين درباره واقعيت
و هستي آن مفهوم ، نظر مشترک و مطابق با واقع داشته باشند و درباره اوصاف
مربوط به آن گرفتار اختلاف شده و برخي از آن ها به نظري صادق و بعضي ديگر
به ديدگاهي کاذب رسيده باشند .
در حکمت و فلسفه اسلامي ، با آن که يگانگي مصداق و وجود اوصاف ذاتي
نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 142