در سوره معارح درباره اسرار نماز مى فرمايد : طبع انسان در برابر شدايد جزع مى كند , و اگر خيرى به او رسيد سعى مى كند انحصار طلب باشد و به ديگران ندهد . اين طبع انسان است و نه فطرت انسان . فطرت انسان بر توحيد است . طبيعت انسان بر رجس و رجز و آلودگى است . آنچه را فطرت است انبيا احيا مى كنند . آنچه را طبيعت است آلودگى است : ان الانسان خلق هلوعا , اذا مسه الشر جزوعا , و اذا مسه الخير منوعا , الا المصلين [6] اگر رنج و شرى به او برسد جزع و بيتابى مى كند , صبر را از دست مى دهد , و اگر خيرى به او برسد سعى مى كند كه به ديگران نرساند و مناع خير باشد . اما نمازگزاران طبيعت را كوبيدند و فطرت را احياء كردند . خاصيت نماز احياى فطرت است . نمازگزار كسى است كه سركشى طبيعت را رام كند , نمازگزار در شدايد جزع نمى كند , و اگر خيرى به او رسيد منع نمى كند و به ديگران مى رساند . نمازگزار را در اين سوره معرفى كرد , و در حقيقت اسرار نماز را بيان كرد و خاصيت نماز را تشريح فرمود .

مصلين كيان اند : الذين هم على صلوتهم دائمون [7] , آنان همواره نمازشان را مى خوانند و هرگز نماز را ترك نمى كنند و به بركت نماز اين چنين خواهند بود .

و الذين فى اموالهم حق معلوم , للسائل و المحروم [8] . نمازگزار كسى است كه همه آنچه در اختيار اوست به خود اختصاص نمى دهد سخن از مال حلال است نه مال حرام , اگر كسى از مال حرام بخشش كرد كه طرفى نمى بندد , آن كس كه از راه حلال به دست آورد مالك مال مى شود فرمود نمازگزار كسى است كه مال او حساب شده است , ديگران در مال او سهمى دارند . ديگران دو قسم اند : عده اى سائل اند كه روى سؤال دارند , و عده اى روى سؤال هم ندارند ,