وكالت و نيابت نيز از امور اعتبارى هستند , ليكن ميان اين دو با ولايت ,
تفاوت و امتيازى است كه با تميز آن , فرق حكومت مبتنى بر ولايت با ساير
حكومتها دانسته خواهد شد .
در نيابت و در وكالت , موكل و منوب عنه , اصل , و وكيل و نائب , فرع
مى باشند , و حال آن كه در ولايت , ولى اصل , و مولى عليه فرع است . زيرا در
نيابت , نائب جاى منوب عنه , و هم چنين در وكالت , وكيل جاى موكل مى نشيند .
و به عبارت ديگر در نيابت , سخن از تنزيل نائب به منزله منوب عنه است ,
يعنى تنزيل در محور فاعل است . و در وكالت سخن از تنزيل فعل وكيل به منزله
فعل موكل است , يعنى تنزيل در محور فعل مى باشد .
به دليل همين تنزيل است كه در فقه , برخى از فقها بر اقتداى مأموم به امامى
كه نماز قضا از ميت مى خواند اشكال كرده اند . زيرا در اقتدا كردن هر چند لازم
نيست نماز امام و مأموم هر دو از يك نوع باشد , يعنى مى تواند نماز امام قضا
و نماز مأموم ادا باشد , ليكن اگر امام از طرف ميت قضاى نماز بجا آورد , در اين
حال اين اشكال تصور مى شود كه چون امام وكيل از طرف ميت نيست , بلكه نائب از
طرف اوست , و نائب خود را به منزله منوب عنه فرض مى كند , نه اين كه فعل
خود را به منزله فعل منوب عنه تنزيل نمايد , لذا او به منزله
نام کتاب : ولايت فقيه : رهبري در اسلام نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 97