ضرورت ذاتى و ضرورت ازلى

بعد از دانستن اين كه ضرورت مذكور در اين برهان غير از ضرورت اعتبارى فقهى است , كه مترادف با وجوب بوده و در مقابل حرمت مى باشد , اينك به اين نكته نيز بايد اشاره كرد كه اين ضرورت فوق ضرورتهاى ذاتى اى است كه در براهين متعارف مورد استفاده واقع مى شود . زيرا ضرورت ذاتى آن است كه مقيد به وصف مادام الذات است , مانند ضرورتى كه در قضيه( الانسان انسان بالضرورة) وجود دارد . زيرا ثبوت شى ء گر چه براى نفس خود ضرورى است , ليكن ضرورت آن , ضرورت ذاتى است , به اين معنا كه( : الانسان مادام موجودا انسان بالضروره) يعنى انسان مادام كه موجود است بالضرورة انسان است . اما بعد از آن كه معدوم شد ديگر سخنى از انسانيت او نيست .

پس در ضرورت ذاتى , محمول براى موضوع مادام كه ذات موضوع موجود است , ضرورت دارد , و اما ذات اقدس الله از آن جهت