فص 65

الموضوع يخفى الحقيقة الجلية لما يتبع انفعالاته من اللواحق الغريبة كالنطفة تكتسى الصورة الانسانية فاذا كانت كثيرة معتدلة كان الشخص عظيم الجثة حسن الصورة . و ان كانت يابسة قليلة كان بالضد . و كذلك تتبع طباعها المختلفة احوال غريبة مختلفة .

ترجمه : موضوع به لواحق غريبى كه تابع انفعالات آن است حقيقت جلى را پنهان مى كند . چون نطفه كه صورت انسانيه را مى پوشد پس اگر پر مايه و معتدل باشد شخص درشت اندام و نيكو روى شود و اگر اندك و خشك مزاج بود شخص متكون از آن بضد اول شود .

بيان : فص در اين است كه موضوع پنهان كننده حقيقت جلى است , و حق تعالى از داشتن موضوع مبرا است نتيجه اين كه فهو صراح فهو ظاهر . اين فص دنباله مطلب فص پيش از آن است كه فارابى در تفسير گفتارش در فص يازدهم( : فلا لبس له فهو صراح فهو ظاهر) آورده است . و در فص دهم نيز سخن از موضوع به ميان آمده بود .

ضمير كان بالضد راجع به شخص است يعنى شخص متكون از نطفه . و در بعضى از نسخ مترجم فصوص عبارت بدين صورت نقل شده است( : و ان كانت يا بسة قليلة كان الشخص المتكون منها بالضد) و لكن اين عبارت تلفيق از عبارت شرح شنب غازانى و عبارت فصوص است كه متن و شرح با هم آميخته شد و يك عبارت پنداشته شد , و عبارت صحيح همانست كه صواب ديديم و اختيار كرديم .