فص 20

اذا عرفت أولا الحق عرفت الحق و عرفت ماليس بحق . و ان عرفت الباطل أولا عرفت الباطل ولم تعرف الحق على ماهو حقه ( كما هو حقه خ ) . فانظر الى الحق فانك لاتحب الافلين , بل توجه بوجهك الى وجه من لايبقى الاوجهه .

ترجمه : هرگاه در اول حق را شناختى و هم غير حق را , و اگر در اول باطل را شناختى باطل را شناختى و حق را چنانكه بايد نشناختى . پس نظر بسوى حق كن كه تو آفلان را دوست ندارى , بلكه وجه خود را بوجه كسى كه جز وجه او باقى نميماند توجه ده .

بيان : اين فص تتمه و نتيجه فص قبلى است . طريق دوم فص سابق , برهان صديقان در اثبات واجب بذاته بود كه از مشاهده حق محض و وجود بحت بود و سپس از آن به برهان لم , سير در اطوار شئونى او چه مرجع عليت در نزد اين فريق به تطور و تشأن آنست و ظهور علت منشأ ظهور معلول است بدون عكس . بلكه تعبير به علت و معلول در چشم يكتابينشان خالى از تسامح نيست . و در حقيقت لسان حالشان اين است كه اولم يكف بر بك انه على كل شى شهيد , و متى غبت حتى تحتاج الى دليل يدل عليك . فروغى بسطامى را است :

كى رفته اى ز دل كه تمنا كنم ترا *** كى بوده اى نهفته كه پيدا كنم ترا