نيست . محال است چيزى كه زود گذر است و ملكه نفسانى نشده و به تعبير اهل
اصطلاح
, حال است نه ملكه , زمينه پيدايش ملكه شود . زيرا ملكات با هم رابطه دارند ,
چنانكه احوال نيز با هم در ارتباطند .
اگر علم و عمل صالح در حد حال است نه در حد ملكه , تقوا را در حد حال به
دنبال خواهد داشت نه در حد ملكه . و تقوائى كه در حد حال باشد و نه در حد ملكه
, كرامت در حد حال را به دنبال دارد و قهرا چون آن زير بنا در معرض گذر است ,
رو بنا هم در معرض زوال خواهد بود . معرفت و عمل ناپايدار , تقوا و كرامت
ناپايدار را نتيجه مى دهد .
محبت , مركب راهوار سالك
سخن در اين بود كه خود را بسنجيم كه آيا اين درس و بحث ما مى تواند زمينه اى
براى تقوا فراهم كند , يا نه ؟ آنانكه راهى اين راه بودند , گفتند از قرآن كريم
بر مى آيد كه تقوا , زاد راه است , چون فرمود( :
تزودوا فان خير الزاد التقوى
) [4] اما اين سالك الى الله كه زاد راه دارد , مركبى هم دارد و مركب
سالك , محبت است . انسانى كه سوار بر مركب محبت است از ره توشه تقوا مدد
مى گيرد . پس تقوا زاد راه است و خود قرآن هم نفرمود كار با تقواى تنها حل مى شود
, چون تقوا بين راه است و هرگز خداى سبحان ما را به نيمه راه دعوت نمى كند ,
بلكه فرمود : تقوا زاد است , اين زاد را با مركب و راهنما و راه