نام کتاب : شش مقاله : جهان بيني الهي و جهان بيني مادي نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 298
و از راه مطالعه و بررسى بلاواسطه است , ولى شناخت ما از پاره اى ديگر از امور
شناخت غير مستقيم و از راه مطالعه آثار و نشانه ها است .
مثلا ما آثار حيات را از طريق بررسى و مشاهده مستقيم مى شناسيم , اما خود حيات
را به عنوان عاملى كه تنها در جانداران وجود دارد , از راه آثار و نشانه هايش
شناخته و تصديق ميكنيم , به عبارت ديگر شناخت ما از حيات يك شناخت غير
مستقيم و يك نوع استنباط و از طريق نوعى استدلال و به اصطلاح (( برهان انى ))
است .
همچنانكه شناخت ما از روان ناخود آگاه نيز نوعى استنباط و از طريق آثار و
نشانه ها و (( برهان انى )) است . شناخت ما از روان خود آگاه , شناخت مستقيم
و از طريق مشاهده درونى است و از روان ناخودآگاه , شناخت غير مستقيم .
آيا هيچ ميدانيد كه شناخت ما از وقايع و حوادث گذشته , از افراد و اشخاص
گذشته , مثلا شناخت ما درباره بوعلى سينا از نوع شناخت غير مستقيم , يعنى از
نوع استنباط و (( برهان انى )) است ؟ !
انسان در ابتدا مى پندارد كه اطلاعش بر حوادث و وقايع گذشته , به دليل اينكه
آن وقايع در زمان خودشان امورى محسوس و ملموس بوده اند از نوع اطلاع مستقيم
است , خصوصا وقتيكه ملاحظه ميكند كه از اشخاص متعدد خبر آنها را (( شنيده ))
است و يا در كتاب (( ديده )) است , غافل از آنكه آنچه شنيده يك سلسله
كلمات و اصوات والفاظ است كه از دهان يك انسان معاصر بيرون آمده و آنچه
ديده است يك عده مركبها بر روى كاغذها بصورت خطوط است كه روزى به اين شكل
در آمده و هم اكنون موجود است .
ولى بوعلى هيچكدام از اينها نيست , ذهن با نوعى استدلال و برهان عقلى هر چند
به قول راسل براى كسانيكه ذهن فلسفى ندارند نا آگاهانه
نام کتاب : شش مقاله : جهان بيني الهي و جهان بيني مادي نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 298