نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 86
اما اقليم هشتم به اصطلاح علم هيات كه اين درس در بحث آنست , فلك ثوابت
است كه آنرا فلك البروج نيز گويند , و بسبب زينت يافتن آن به كثرت كواكب
, نخستين بار مرئى انسان ميگردد , لذا آنرا اقليم رؤيت و سماء رؤيت هم مى نامند
.
قوله علت كلمته :
و لقد زينا السماء الدنيا بمصابيح
( الملك 6 ) . و قوله تعالى شانه :
انا زينا السماء الدنيا بزينة الكواكب
( الصافات 7 ) . و قوله عز من قائل :
و لقد جعلنا فى السماء بروجا و ريناها للناضرين
( الحجر 7 ) . و قوله سبحانه :
افلم ينظروا الى السماء فوقهم كيف بنيناها و زيناها و مالها من فروج
( ق 7 ) .
چون اقليم رؤيت و سماء رؤيت دانسته آمد در تعريف دائره عرض اقليم رؤيت و
عرض آن گوييم : وزان دائره وسط سماء رؤيت كه همان دائره عرض اقليم رؤيت است
با دائره منطقة البروج , وزان دائره نصف النهار با دائره معدل النهار است :
چنانكه دائره نصف النهار به دو قطب افق و دو قطب معدل النهار مى گذرد و عمود
بر دائره معدل النهار مى گردد , اين دائره عرض اقليم رؤيت به دو قطب افق و
دو قطب منطقة البروج مى گذرد و عمود بر دائره منطقة البروج مى گردد .
و چنانكه اقصر قوسى از دائره نصف النهار ميان سمت راس و دائره معدل النهار
قوس عرض بلد است , بنابر تشبيه با همين قوس عرض بلد , اقصر قوسى از دائره
عرض اقليم رؤيت كه بين سمت الرأس و دائره منطقة البروج است عرض اقليم
رؤيت است .
و چنانكه در عرض بلد گفته آمد كه قوسى از دائره نصف النهار ميان قطب ظاهر
معدل النهار و دائره افق از جانب اقرب افتد آنرا نيز قوس عرض بلد نامند زيرا
كه در مقدار مساوى عرض بلد است , در اينجا نيز قوسى از دائره عرض اقليم
رؤيت ميان قطب ظاهر منطقة البروج و دائره افق از جانب اقرب افتد آنرا نيز
قوس عرض اقليم رؤيت نامند زيرا كه در مقدار مساوى عرض اقليم رؤيت است .
و چنانكه دائره نصف النهار از دو قطب معدل و دو قطب افق مى گذرد آندو نيز
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 86