درس 25 : وجه تسميه دائره نصف النهار

در بيان وجه تسميه دائره نصف النهار بدين اسم گفته ايم كه چون مركز جرم شمس به حركت اولى در فوق افق بدو رسد زمان روز بتقريب نصف شود , و آنگاه غايت ارتفاع وى بود , و هر گاه در تحت افق بدو رسد زمان شب بتقريب نصف شود , و آنگاه غايت انحطاط وى بود .

حالا سخن ما اين است كه مقدار روز و شب در اعمال متعارف هر مرز و بوم , موكول به قرار داد و عرف مردمشان هست . مثلا در عرف ما اين است : كارگر كه اول روز بايد سر كار باشد , اين اول روز متعارف كارگرى مقدارى بعد از طلوع شمس از افق است , بديهى است كه دائره نصف النهار منصف مقدار چنين روز و شب قراردادى نيست .

و در شرع محمدى على صادعه الصلوة والسلام در تعيين مواقيت عبادات , مقدار يوم ما بين طلوع فجر ثانى يعنى صبح صادق تا زوال حمره مشرقيه از قمة الرأس كه دال بر غروب شمس است , مى باشد , و مقدار شب از غروب شمس تا طلوع فجر ثانى .

قال عزمن قائل : و كلوا واشربوا حتى يتبين لكم الخيط الابيض من الخيط الاسود من الفجر ثم اتمواالصيام الى الليل ( البقرة 188 ) .

فى الفقيه سئل الصادق عليه السلام عن الخيط الابيض من الخيط الاسود من الفجر ؟

فقال : بياض النهار من سواد الليل .

طبرسى در مجمع البيان در تفسير كريمه : الله الذى جعل لكم الليل لتسكنوا فيه